In de speurtocht naar het terreurnetwerk dat begin april een bomaanslag pleegde in een metrostation in Sint-Petersburg, heeft de Russische staatsveiligheidsdienst FSB nu de in Rusland zeer populaire communicatiedienst Telegram in het vizier. Volgens de FSB communiceerden de daders onderling via Telegram, een platform dat de berichten van gebruikers versleutelt en zo buiten het zicht kan blijven van de justitiële opsporingsdiensten.
Telegram beschouwt de beschuldiging als een mogelijke opmaat om de dienst in Rusland te verbieden. De FSB gebruikt de ‘tragedie’ in Sint-Petersburg als een ‘alibi om de controle op de bevolking te versterken’, aldus Pavel Doerov, de ceo van Telegram. ‘Helaas kunnen Telegram en What’s App niet alleen voor terroristen onveilig zijn’. Deze diensten beschermen of alle gebruikers tegen de overheid of niemand, aldus Doerov. Telegram is het meest gebruikte alternatieve communicatiekanaal van Rusland. Volgens het bedrijf maken er maandelijks meer dan 100 miljoen mensen gebruik van. Dagelijks worden er via Telegram 15 miljard berichten verstuurd.
Telegram heeft ontkend dat het al bezig is voorzieningen te treffen om een eventuele blokkade toch te omzeilen via proxy-servers in de Verenigde Staten. Telegram sluit evenwel niet uit dat Roskomnadzor, het Russische staatsagentschap voor controle op de telecom, de berichtendienst gaat verbieden. Roskomnadzor heeft daar al eerder meer gedreigd.
Het is niet de eerste keer dat veiligheidsdiensten in Rusland en daarbuiten naar buiten komen met het verwijt dat Telegram illegale activiteiten en zelfs terreurdaden faciliteert. Zo zou IS gebruik hebben kunnen maken van de diensten van Telegram. Ook de Franse justitie zegt aanwijzingen te hebben dat Telegram een populier communicatiemedium is onder moslimextremisten.
Telegram is sinds een paar jaar een van de meest gebruikte communicatieplatforms van Rusland, enigszins vergelijkbaar met Whats App. Voor de anti-corruptiemarsen, waartoe Aleksej Navalny dit jaar twee keer heeft opgeroepen, is Telegram een belangrijk medium.
De dienst is opgezet door de broers Pavel en Nikolaj Doerov uit Sint-Petersburg. Pavel Doerov (1984) was ook de drijvende kracht achter VKontakte, een sociaal medium dat lijkt op Facebook. VKontakte speelde eveneens een prominente rol in de mobilisatie voor de grootstedelijke protestbeweging Bolotnaja in 2011-2012. Kort daarna werd VKontakte, vermoedelijk onder druk van de regering, overgenomen door de oligarch Alisjer Oesmanov. In 2014 ontvluchtte Pavel Doerov zijn geboortestad Sint-Petersburg en hij is nu staatsburger van het uit twee eilandjes bestaande Caraïbische staatje St Kitts & Nevis. Zijn broer Nikolaj Doerov (1980), die het technische programmeerwerk voor zijn rekening neemt, verblijft in Duitsland.