Militaire blogger Vladlen Tatarski in Petersburgs café opgeblazen

Op zondagavond 2 april kwam de Russisch-Oekraïense militaire blogger Vladlen Tatarski om bij een bomaanslag in een café in Sint-Petersburg, waar hij een voordracht hield over de oorlog tegen Oekraïne. Tatarski was fel anti-Oekraïens, maar wel steeds kritischer over het wanpresteren van de Russische militaire top. Een jonge vrouw overhandigde Tatarski in het café een borstbeeldje dat  ontplofte. Wie verantwoordelijk is voor de aanslag is nog onduidelijk. Wel gaf Poetin hem nog geen dag na zijn dood de orde 'Voor moed'.

tatarski vladlen foto telegramBlogger en militair Vladlen Tatarski

Tatarski was één van de populairste militaire bloggers over de Russische invasie van Oekraïne. Op Telegram had hij meer dan een half miljoen volgers. Hij werd geboren in een mijnwerkersgezin in Donetsk en werd een uitgesproken Russische patriot met ervaring aan het front in de Donbas.

Het afgelopen jaar liet Tatarski zich geregeld kritisch uit over het Russische leger. Hij beklaagde zich over de - in zijn ogen - slechte voorbereiding van de grootschalige invasie van Oekraïne. Door die kritiek zagen sommigen hem als propagandist van Jevgeni Prigozjin, de eigenaar van huurlingenleger Wagner. Ook Prigozjin is uitermate kritisch op het reguliere Russische leger.

Ondanks zijn kritiek was Tatarski er afgelopen najaar nog van overtuigd dat Poetins ‘speciale militaire operatie’ zou slagen. ‘We zullen iedereen verslaan, we zullen iedereen doden en waar nodig beroven. Alles zal zo gaan als wij willen’, zei Tatarski in september bij een ceremonie in het Kremlin.

'Terroristische aanval'

Zondagavond was Tatarski aanwezig bij een 'patriottische discussieavond' in een café in Sint-Petersburg, dat eigendom zou zijn van Jevgeni Prigozjin. Prigozjin meldt via zijn Telegram-persbureau dat hij het café ter beschikking had gesteld voor bijeenkomsten van Cyber Front Z, een organisatie van fanatieke aanhangers van de Russische invasie van Oekraïne.

Online gaat een video rond waarin te zien is hoe Tatarski in het café een buste ontvangt, waarin de bom mogelijk verstopt heeft gezeten. Darja Trepova, de 26-jarige vrouw die kort na de aanslag werd gearresteerd, zou Tatarski het beeldje hebben gegeven.

Het Russische Federale Onderzoekscomité publiceerde een video van Trepova's verhoor, waarin ze toegeeft dat zij het beeldje  meenam naar het café. Ze houdt vol dat ze niet wist dat het om een bom ging maar weigert te vertellen wie haar opdracht gaf het aan Tatarski te geven.

Het Onderzoekscomité is een onderzoek gestart naar de zaak, die maandag officieel is geclassificeerd als ‘terroristische aanval’. Daardoor treden enkele wetsvoorstellen in werking die grote gevolgen kunnen hebben. Onwelgevallige uitingen over de aanslag kunnen bijvoorbeeld beoordeeld worden als het ‘publiekelijk goedpraten van terrorisme’. Op dat vergrijp staat een gevangenisstraf van tot wel zeven jaar.

prigozjinWagner-baas Jevgeni Prigozjin gedenkt Tatarski met een foto op Telegram.

Wie was Tatarski?

Vladlen Tatarski was het pseudoniem van Maksim Fomin. Fomin werd op 25 april 1982 geboren in Makijivka, in de Oekraïense provincie Donetsk. Zijn pseudoniem is geïnspireerd op de hoofdpersoon van de roman ‘Generatie P’ van Viktor Pelevin uit 1999. Tatarski las dat boek toen hij in de gevangenis zat vanwege een bankoverval, waarvoor hij in 2011 twaalf jaar cel kreeg. Toen in 2014 de oorlog in de Donbas uitbrak, wist Tatarski uit de gevangenis te ontsnappen. Hij sloot zich aan bij een pro-Russische militie.

Daar klom Tatarski op tot commandant. In 2016 of 2017 begon hij met bloggen, eerst op het Russische sociale mediaplatform VKontakte, daarna op zijn eigen blog en op Telegram. Tot het begin van de grootschalige Russische invasie van Oekraïne was zijn bereik klein: op 23 februari had zijn kanaal zo’n dertigduizend volgers.

Zijn toon was uitgesproken anti-Oekraïens. Hij drong aan op de vernietiging van de Oekraïense staat en zijn verhaal kwam in grote lijnen overeen met de officiële Russische propaganda. Op 30 september 2022 had Tatarski zijn belangrijkste moment in de schijnwerpers: hij mocht in het Kremlin verschijnen bij een ceremonie ter viering van de door Poetin afgekondigde annexatie van vier Oekraïense provincies. In de maanden daarna, toen het Russische leger werd teruggedrongen door een Oekraïens offensief, werd Tatarski’s toon, net als die van veel andere militaire bloggers, steeds kritischer. Vooral de militaire top moest het ontgelden. Poetin nam de kritiek zo serieus dat hij een ontmoeting had met een aantal bloggers. 

Wie houdt wie verantwoordelijk?

Dat Tatarski kritiek had op het Russische leger, valt niet op te maken uit de reacties op zijn dood. De Russische autoriteiten trokken al snel de conclusie dat Oekraïne verantwoordelijk moest zijn voor de aanslag. Staatsgezinde media riepen direct op tot vergeldingsacties. Een dag na de aanslag werd de blogger postuum onderscheiden door president Poetin, een beloning voor ‘zijn manhaftigheid en moed, bewezen bij het uitvoeren van zijn professionele plicht’ als ‘militair correspondent’.

Het Kremlin-narratief over de toedracht van de aanslag is niet eenduidig. Sommigen meenden te weten dat Oekraïne geholpen werd door de organisatie van oppositieleider Aleksej Navalny, maar niet alle officiële reacties maken daarvan melding. Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov ziet een verband met de aanslag op Darja Doegina, de dochter van de ultranationalistische Russische filosoof Aleksandr Doegin, in augustus 2022. Kirill, de patriarch van Moskou, vermoedt echter dat de explosie te maken heeft met het conflict over het Kyivse Holenklooster.

Mychajlo Podoljak, de stafchef van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky, reageerde op Telegram op de aanslag: ‘In Rusland begint het… De spinnen eten elkaar op in hun pot.’ Volgens Podoljak was het ‘een kwestie van tijd’ dat ‘intern terrorisme’ gebruikt zou worden als ‘instrument van de interne politieke strijd’. Die analyse deelt ook de Amerikaanse denktank Institute for the Study of War.

Bronnen: Meduza, The Bell, ISW, Telegram, Novaja Gazeta Europe

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.