Macrons uitspraak dat de 'NAVO hersendood is' baarde niet alleen in Berlijn en Brussel opzien, maar ook in Moskou. Had Poetin nog voor de inlichtingendienst gewerkt dan had hij verslag kunnen doen van ‘een succesvol afgeronde operatie’, waarbij de Franse president alle wensen van de Russische buitenlandse politiek had overgenomen. Maar het Kremlin juicht nog niet, want het beschouwt Macron als een lichtgewicht, stelt buitenlandanalist Vladimir Frolov op Republic.ru.

Macron in Sint-Petersbrug tijdens Economisch Forum, mei 2018

door Vladimir Frolov

De Franse president Emmanuel Macron heeft met succes de hoofdrol van Vladimir Poetin en Donald Trump overgenomen in het destabiliseren van Europa en het ondermijnen van de Westerse wereldorde. Macron gaf vorige week een interview aan het Britse weekblad The Economist waarin hij in grote lijnen zijn ideeën schetste, waarna twitter explodeerde vanwege zijn uitspraak dat de NAVO 'hersendood’ is.

Volgens de bekende Franse politicoloog Bruno Tertrais escaleerde de retoriek van de Franse leider, nadat hij twee weken eerder in kleine kring al had geopperd dat ‘de NAVO over vijf jaar niet meer zou bestaan’. Aan de vooravond van de NAVO-jubileumtop (de NAVO bestaat 70 jaar) twijfelt Marcron openlijk aan de effectiviteit van de veiligheidsgaranties van artikel 5 van het Noord-Atlantisch Verdrag (‘Ik weet niet wat het in de toekomst nog betekent’).

En een week dáárvoor had Macron zijn veto uitgesproken over het besluit van de Europese Raad om met Albanië en Noord-Macedonië onderhandelingen te openen over toetreding tot de Europese Unie, waarmee hij feitelijk in z'n eentje een einde maakte aan vijfentwintig jaar ononderbroken EU-uitbreiding. Macrons interview met The Economist moet samen met zijn beleidstoespraak op de Franse ambassadeursconferentie van 27 augustus gezien worden als de meest complete uiteenzetting van zijn strategische visie op de geopolitieke rol van Europa, Frankrijk en, hoe vreemd ook, Rusland in de hedendaagse wereld.

Aanjager van veranderingen

Centraal in zijn redenering staat het garanderen van Europese ‘geopolitieke autonomie’ in de contekst van verscherpte mondiale concurrentie met Amerika en China en de ‘sterker wordende autoritaire staten in de Europese nabuurlanden’ - Rusland en Turkije. Macron ziet Europa alleen voor zich als een verenigde en efficiënter opererende Europese Unie, vooral als een ‘politiek project’  onder ‘één soeverein gezag’, en niet als een zich voortdurend uitbreidende interne markt van autonome staten.

Macron heeft een fijne antenne voor verschuivingen in het mondiale geopolitieke landschap en wil in Europa leiding geven door de status quo te verstoren en veranderingen aan te jagen, waarmee hij Frankrijk in de nieuwe omstandigheden een hoofdrol kan bezorgen. De grootste verschuiving is volgens Macron de strategische terugkeer van Amerika naar een isolationistische en mercantilistische politiek van ‘nationaal-populisme’. Dit beleid werd al onder Barack Obama ingezet, maar onder Donald Trump werd het bepalend voor het discours en het zal waarschijnlijk worden voortgezet – ofwel in Trumps tweede termijn, of zelfs onder een nieuwe Amerikaanse president.

Macron verstoort de status quo en hoopt als leider in Europa tevoorschijn te komen

Macron spreekt met een zeker enthousiasme over Trump en Poetin als leiders die uitsluitend oog hebben voor het belang van hun land (‘landstreek’), zonder daarbij universele waarden op de agenda te zetten. Hij wil graag een soortgelijke positie innemen, uit naam van heel Europa. Vanwege de Brexit en de politieke impasse in Duitsland claimt hij binnen de EU de intellectuele voortrekkersrol. Het is de comeback van het ‘gaullisme’, dat nu niet alleen op Frankrijk maar op de hele Europese Unie van toepassing is, al is er voorlopig geen garantie dat de overige EU-landen de prijs ervoor willen betalen.

Macron waarschuwt voor een onontkoombare marginalisering van Europa op het wereldtoneel als er geen resolute stappen worden gezet om de Europese Unie politiek, militair, economisch en technologisch te versterken. Het is een visie op Europa als geopolitieke speler die veelomvattend is maar het voorlopig moet stellen zonder concreet uitgewerkte plannen (Macron ontweek enkele keren de vraag welke voorstellen hij precies in gedachten heeft). Ze gaat ook gepaard met een tamelijk radicale retoriek die veel onbehagen wekt in andere Europese landen.   

Wat Russische waarnemers vooral opvalt is de grote overeenkomst van Macrons opvattingen over Europese veiligheid en de wereldorde met het Kremlinverhaal dat Poetin uitdraagt sinds zijn toespraak in februari 2007 op de veiligheidsconferentie in München.

lees meer