Oekraïne heeft zich teruggetrokken uit Avdiivka. Voor Rusland is het het eerste grote succes sinds de inname van Bachmoet, negen maanden geleden. Aan Oekraïense zijde beginnen de nijpende munitietekorten hun tol te eisen. Bovendien raakten bij de chaotische terugtrekking uit Avdiivka honderden Oekraïense soldaten vermist.
Russische vlag in Avdiivka, februari 2024 (Foto: Wikimedia Commons)
Redactie
Het verlies van Avdiivka is voor Oekraïne bijzonder pijnlijk. Niet zozeer vanwege het strategische belang van het stadje zelf; de kans is klein dat de val van Avdiivka zal leiden tot een grote Russische doorbraak aan het front. In Avdiivka kwam een aantal problemen samen waar het Oekraïense leger de komende maanden mee te maken krijgt: tekorten aan munitie en mankracht, kostbare fouten van commandanten en politieke belangen die botsen met militaire belangen.
Een voor Oekraïne zorgwekkende ontwikkeling is dat de Russische luchtmacht bij Avdiivka vrij spel had. Met glijbommen legde het Russische leger de Oekraïense fortificaties in de as. Het was voor het eerst sinds het begin van de grootschalige invasie dat de Russen luchtoverwicht hadden. De Oekraïense luchtverdediging zal door de afnemende westerse wapensteun vaker te maken krijgen met munitietekorten.
Voor Rusland was Avdiivka een pyrrusoverwinning: het Oekraïense leger schat dat tijdens de maandenlange belegering ruim 45 duizend Russische soldaten gewond zijn geraakt of gedood. Ook verloren de Russen honderden tanks, pantservoertuigen en artilleriesystemen.
Juist vanwege deze verliezen wilde Oekraïne de stad niet zomaar opgeven. Kyiv hoopte op een herhaling van de verdediging van Bachmoet, waar Rusland zich vorig jaar maandenlang stukbeet op de Oekraïense stellingen.
Het probleem van deze strategie is dat Rusland bij Avdiivka over veel grotere reserves manschappen, materieel en munitie beschikte dan Oekraïne. Toen de Russische omsingeling van Avdiivka begin deze maand bijna voltooid was, kon Oekraïne weinig anders dan zich terugtrekken.
Vermist
De Oekraïense legerleiding besloot op 17 februari om de resterende troepen uit Avdiivka te evacueren. Daarbij zijn mogelijk honderden Oekraïense soldaten gevangengenomen door de oprukkende Russen, schrijft The New York Times op basis van gesprekken met soldaten en vertegenwoordigers van westerse overheden.
Via Oekraïense media sijpelen ontluisterende berichten naar buiten over de evacuatie van Avdiivka. Soldaten zeggen dat zij het bevel kregen om gewonden achter te laten. De legerleiding zou te traag hebben gehandeld, de operatie zou slecht zijn voorbereid, en terugtrekkende soldaten zouden onvoldoende rugdekking hebben gekregen tijdens hun vlucht. Daardoor zijn meer soldaten omgekomen dan nodig was, zeggen militaire experts tegen The Kyiv Independent.
Oekraïense soldaten klagen ook dat de fortificaties in Avdiivka, opgebouwd gedurende de tien jaar dat de stad in de frontlinie lag, te wensen over lieten. Soldaten vertellen over slecht onderhouden stellingen en een gebrekkige langetermijnvoorbereiding.
Op het moment dat de evacuatie begon, waren er al zo veel Russische soldaten in Avdiivka dat een veilige terugtocht onmogelijk was. De enige vluchtroute uit Avdiivka, door Oekraïense soldaten ‘de weg van het leven’ genoemd, was binnen bereik van de Russen gekomen, wat de evacuatie verder bemoeilijkte.
Dergelijke berichten kunnen het moreel van de Oekraïense soldaten, dat door het grotendeels mislukte tegenoffensief van vorig jaar en de recente vervanging van de Oekraïense legertop al dalende was, verder schaden.
Glen Grant, een Britse militair buiten dienst die het Oekraïense leger adviseert, levert in The Kyiv Independent ongekend harde kritiek op de terugtrekking uit Avdiivka. ‘Oekraïne trok zich niet terug, maar werd de stad uitgejaagd’, aldus Grant.
Grant vindt dat de evacuatie had moeten beginnen ‘zodra duidelijk werd dat het front onhoudbaar was’. Als Oekraïne zich eerder had teruggetrokken, hadden de grote verliezen mogelijk voorkomen kunnen worden.
'Oekraïne moet in 2024 slimmer vechten'
Ook Ivan Stoepak, een Oekraïense militair analist, stelt dat Oekraïne zich eerder had moeten terugtrekken. ‘Begin februari was het duidelijk dat de val van Avdiivka onvermijdelijk was, en dat het Oekraïense leger de terugtrekking moest beginnen’, vertelt Stoepak The Kyiv Independent.
Het uitstel van de terugtrekking legt verschillende problemen bloot. The Kyiv Independent wijst op de invloed van de politieke leiding op militaire besluiten. De regering vraagt het leger om ten koste van alles stand te houden, zoals Oekraïne in Bachmoet deed. Volgens de Amerikaanse defensie-expert Michael Kofman moet Oekraïne in 2024 slimmer vechten dan voorheen.
Uitzicht op een oplossing van de munitietekorten is er namelijk niet. De Europese Unie voldoet niet aan de beloofde productiegetallen en in Washington blokkeren de Republikeinen nieuwe wapensteun aan Oekraïne. Ondertussen ruikt het Kremlin zijn kans: de Russische president Vladimir Poetin heeft de legerleiding opgeroepen om voort te bouwen op de overwinning in Avdiivka.
Bronnen: The Kyiv Independent, The New York Times, Institute for the Study of War