Dat de rechts-populistische PVV de Nederlandse verkiezingen heeft gewonnen, is Oekraïense en Russische media niet ontgaan. In beide landen is de teneur dat Wilders’ overwinning gevolgen kan hebben voor de oorlog in Oekraïne. Waar in Oekraïne de bezorgdheid overheerst, zien staatsgezinde Russische media de verkiezingsuitslag als een signaal dat de Europese steun aan Oekraïne onder druk staat.
Kremlinpropagandist Vladimir Solovjov. Foto Wikimedia commons.
Russische staatsmedia benadrukken dat de overwinning van de PVV goed nieuws is voor Rusland, maar juist dramatisch voor Oekraïne. Zo schreef persbureau Ria Novosti dat de Nederlandse verkiezingsuitslag ‘een nachtmerrie’ is voor Kyiv, omdat Oekraïne hoogstwaarschijnlijk zijn belangrijkste bondgenoot in Europa zal verliezen.
Olga Skabejeva, presentatrice van een dagelijkse talkshow op staatszender Rossija-1, benadrukte eveneens het belang van de verkiezingsuitslag voor Rusland. Zij suggereerde dat met de overwinning van de PVV de levering van F16's aan Oekraïne, die Nederland onder premier Rutte heeft toegezegd, in gevaar zou kunnen komen. Kremlin-propagandist Vladimir Solovjov deelde op zijn Telegramkanaal verschillende berichten over de uitslag. In een bericht benoemt hij dat Wilders gelooft dat ‘Rusland niet de vijand van Europa is’ en daarom ‘opstaat tegen anti-Russische sancties.’
In de Oekraïense media overheerste na de Nederlandse verkiezingsuitslag juist bezorgdheid, met name vanwege Wilders’ eurosceptische houding. De Nederlandse steun voor een Oekraïens EU-lidmaatschap zou onder een mogelijke premier Wilders weg kunnen vallen, was de analyse. De kans dat Nederland de komende jaren zal uitgroeien tot scepticus of zelfs tegenstander van Europese wapensteun aan Oekraïne wordt in Oekraïense media minder waarschijnlijk geacht.
Geert Wilders in de Russische Doema in 2018. Foto Twitter.
Nuance over coalitievorming
De staatsgezinde Russische pers lieten de afgelopen dagen experts aan het woord om de Nederlandse verkiezingsuitslag te duiden. Anders dan de presentatoren, die in stellige taal over Wilders’ overwinning spreken, hebben deze experts een opvallend genuanceerde kijk op de uitslag. Zij wijzen er vooral op dat Wilders ondanks zijn grote overwinning nog een coalitie zal moeten vormen en benadrukken dat dit niet makkelijk gaat worden.
De nieuwssite RTVI stelde dat de onderhandelingen lang kunnen duren ‘door de radicale uitspraken van Wilders in het verleden.’ Ook de propagandistische site RT meent dat het voor Wilders vrijwel onmogelijk is al zijn verkiezingsplannen daadwerkelijk uit te voeren. In het artikel wordt gesteld dat Wilders in Nederland wordt beschouwd als een ‘overdreven impulsieve, onvoorspelbare politicus.’ Daarnaast wordt Wilders volgens RT ‘openlijk gemeden’ en is zelfs de Nederlandse koninklijke familie ‘niet blij met Wilders.’
Vladimir Kornilov, politiek verslaggever van de zender Rossija Sevodnja, deelde op zijn populaire Telegramkanaal verschillende berichten over Wilders. Kornilov mengde zich al eerder in de Nederlandse politiek: in aanloop naar het Oekraïne Referendum van 2016 werkte hij nauw samen met FvD-leider Thierry Baudet. Mogelijk heeft hij Baudet betaald voor deze samenwerking. Op 23 november deelde Kornilov een bericht waarin hij reageerde op een tweet van de Duitse journalist Julian Röpke. In de tweet uit Röpke zijn verontwaardiging over de zege van Wilders. Kornilov stelde dat het niet alleen grappig is dat Röpke zo verontwaardigd reageert, maar dat de ‘hysterie die de Europese elites ervaren van zijn [Wilders’] overwinning zeer opmerkelijk is.’ Daarnaast benadrukte hij dat Wilders en zijn partij ‘natuurlijk geen “agenten van Moskou” zijn, zoals men ze in Europa zo haastig noemde.’
De overwinning van Wilders wordt door verschillende mediaplatformen gezien als een teken dat West-Europa kiest voor rechtse politiek. Wilders wordt in veel artikelen in één adem genoemd met de Hongaarse premier Orbán, de Slowaakse president Fico en de de Duitse partij Alternative für Deutschland. Nederlanddeskundige Anastasia Nevskaja stelt in een artikel voor RT dat de overwinning van Wilders een duidelijk bewijs is voor de groei van het euroscepticisme.
In een televisie-uitzending constateert Kornilov dat de overwinning van Wilders een grote schok is, omdat Nederland één van de grootste nettobetalers is van de EU. Toch stelt Andrej Perla, politiek verslaggever voor de ultranationalistische Russissche nieuwssite Tsargrad, dat met de overwinning van Wilders er niet direct iets zal veranderen in het Nederlandse beleid ten opzichte van zowel de EU als Rusland. Volgens hem is de overwinning van Wilders een teken van grote ontevredenheid onder de West-Europese bevolking.
Vladimir Kornilov in 2019. Hij werkte in 2016 rond het Oekraïnereferendum nauw samen met FvD-leider Thierry Baudet. Foto Wikipedia.
Oekraïne vreest eurosceptische golf
In Oekraïense analyses worden de Nederlandse verkiezingen eveneens omschreven als exponent van opkomende euroscepsis. In tegenstelling tot in Rusland wordt deze ontwikkeling in Oekraïne met vrees tegemoet gezien. Het Oekraïense blad New Voice omschreef de PVV daags na de verkiezingen als een ‘anti-Oekraïense partij’ en noemde Wilders ‘Kapitein Peroxide uit het gezin van Eurotrumpisten’. Zerkalo Nedeli wijst op eerdere verkiezingsoverwinningen van extreem-rechtse partijen in Slowakije (vorige maand) en Italië (najaar 2022). Het blad noemt Wilders een ‘bewonderaar’ van de Hongaarse premier Viktor Orbán, die Wilders kort na de exitpolls persoonlijk feliciteerde.
Op de Oekraïense nieuwssite RBK Oekraïna is ruimte voor enige nuance. De Oekraïense politicoloog Volodymyr Fesenko stelt in gesprek met RBK dat er geen reden is voor paniek, hoewel ook hij de Nederlandse verkiezingsuitslag ‘potentieel moeilijk voor Oekraïne’ noemt.
Fesenko wijst op Oostenrijk, waar de extreem-rechtse FPÖ meermaals in de regering zat. Regeringen met de FPÖ waren volgens Fesenko nooit stabiel en voerden door compromissen met coalitiepartners betrekkelijk gematigd beleid uit. De politicoloog benadrukt dat Wilders eveneens geen absolute meerderheid heeft en dus een coalitie moet vormen.
Op het gebied van wapensteun voorziet Fesenko voor Oekraïne geen grote problemen. Zelfs als een coalitie met de PVV minder wapens gaat leveren, zullen andere Europese landen hun steun voortzetten. Ook de levering van F16’s, waar Nederland zich samen met Denemarken voor inzet, zal door andere landen worden opgevangen.
Het feit dat PVV een uitgesproken tegenstander is van Europese uitbreiding is een groter gevaar voor Oekraïne, vindt Fesenko. Hij acht de kans klein dat een coalitie met de PVV akkoord zal gaan met een eventuele toetreding van Oekraïne tot de EU. Ook voor andere kandidaat-lidstaten dreigt volgens de politicoloog een ‘patstelling’.
Dat Nederland dreigt uit te groeien tot een ‘probleemland’ voor Oekraïne, is volgens Fesenko niet nieuw. Feitelijk is juist het havikachtige beleid dat Nederland sinds de Russische invasie uitdraagt een trendbreuk, stelt de politicoloog. Hij wijst op 2016, toen Nederland in een referendum nog tegen een associatieverdrag met Oekraïne stemde. Met de recentste verkiezingsuitslag ligt een terugkeer naar een terughoudender Nederland mogelijk in het verschiet.