De omvang van de verwoestingen in Oekraïne is onbeschrijflijk groot. Dagelijks worden woonhuizen getroffen door Russische drones of raketten, dagelijks raken mensen het dak boven hun hoofd kwijt. Waar moet je beginnen met de wederopbouw? De Nederlandse hulporganisatie Open Door Ukraine probeert via kleinschalige projecten concrete nood te lenigen. Zo werden wooncomplexen in Irpin herbouwd en prefab-huizen geplaatst in het dorp Novoselivka. U kunt doneren.
Dak van een door Russische raketten getroffen wooncomplex in Irpin, inmiddels gerestaureerd door Open Door Ukraine
door Laura Starink
De namen Boetsja en Irpin zullen in de geschiedenis van de Russische oorlog tegen Oekraine altijd geassocieerd blijven met de gruweldaden van Russische soldaten tegen de burgerbevolking. In de eerste maand van de invasie (24 februari 2022) werd rondom deze voorstadjes van Kyiv hard gevochten. De onverwacht felle weerstand van de Oekrainers leidde tot ongebreideld geweld van de kant van het Russische leger. Honderden burgers werden gedood, gemarteld en geterroriseerd. Na de terugtrekking van de Russische troepen, begin april 2022, werden massagraven gevonden.
Vooral in het oude deel van Irpin zijn de sporen van de gevechten nog goed te zien, maar de wederopbouw is in volle gang.
De bewonersvereniging van een flatgebouw met 38 woningen in de Poesjkinwijk ging in zee met de Nederlandse hulporganisatie Open Door Ukraine, opgericht door ex-diplomaat en Nederlands eerste ambassadeur in Kyiv Robert Serry. In de kelder van het appartementencomplex toont de voorzitter van de VvE een van de granaten die het huis troffen. Vijf voltreffers later ging het dak in vlammen op. De hele bovenste etage brandde uit.
'Wij hadden die oorlog helemaal niet zien aankomen', zegt Joeri. 'De overheid zei: blijf rustig thuis, geen paniek.' Schuilkelders waren er niet, alleen de kelder waar nu de VvE zijn vergaderingen belegt. Maar al snel namen Russische pantservoertuigen posities in in de straat. Er werden wegversperringen opgericht. En er werd geplunderd. Een buurman werd doodgeschoten omdat hij onbeleefd was tegen de soldaten. Zijn lijk lag drie dagen in de tuin voor het mocht worden opgehaald. ‘De soldaten hadden niks te doen, ze verveelden zich en gingen regelmatig door het lint. Als een auto niet wilde starten doorzeefden ze hem gewoon’, zegt Joeri.
Joeri toont een van de granaten die brand veroorzaakten in het appartementencomplex
Toen de Russen verdreven waren had de bewonersvereniging een groot probleem: als het dak en de bovenste verdieping niet snel gerepareerd zouden worden, dreigde het hele appartementencomplex onbewoonbaar te worden. Elke regenbui werd door de bewoners met angst en beven afgewacht. De gemeente was overweldigd door de omvang van de problemen en had geen geld beschikbaar. En omgaan met de Oekraiense bureaucratie is een tijdrovende affaire. Open Door Ukraine bood uitkomst, zegt Vita Volosjina van de Vereniging van Eigenaren.
Omdat Robert Serry Oekraine goed kent, zoekt hij altijd direct contact met de getroffenen en niet met de gemeentelijke instanties. 'Serry is de motor, hij heeft de contacten en hij snapt hoe Oekraine werkt.' Je moet hier altijd beducht zijn voor corrupte ambtenaren die een deel van het geld willen opstrijken. Open Door Ukraine kiest daarom uitsluitend voor kleine projecten die niet duurder zijn dan 50.000 euro en dus als charitatieve donaties kunnen worden afgehandeld. Grotere projecten moeten via de overheid worden aanbesteed, met alle risico's vandien. Restauratie van de daken is altijd eerste prioriteit, daarna kunnen de bewoners de afwerking van de huizen vaak zelf overnemen. Deze kleinschalige hulp blijkt effectief, zeggen de bewoners. 'Ik dank God op mijn knieën voor de dag dat ik Robert ontmoette', zegt Sasja.
Open Door Ukraine restaureerde inmiddels drie wooncomplexen in Irpin, waardoor 600 mensen naar huis konden terugkeren. ODU herstelde elders in het land ook gezondheidscentra en scholen. In het zuiden van Oekraine werkt ODU inmiddels plannen uit voor restauratie van verwoeste ziekenhuizen. Het is een vreemde realiteit: in Oekraine wordt nu nagedacht over de vraag of ziekenhuizen standaard over schuilkelders moeten beschikken. De gruwelijke beelden van de evacuatie van een kraamkliniek in Marioepol gingen de wereld over.
ODU voltooide net een pilot met vijf prefab-huizen in het verwoeste dorp Novoselivka bij Tsjernihiv aan de Oekraïens-Russische grens. Novoselivka werd in de eerste maand van de invasie bijna geheel verwoest. Voor 18.000 euro per woning bouwde ODU met locale aannemers 5 ecologisch verantwoorde huizen van 60 m2 met keuken, badkamer, boiler, buikkachel en verwarming. Als de pilot succesvol blijkt ligt de weg open naar ontelbare andere verwoeste dorpen.
U kunt doneren via de website van Open Door Ukraine.
De prefab-woningen in Novoselivka
Het appartementencomplex in de Poesjkinwijk in Irpin is geheel hersteld.
De VVE bij het herstelde appartementencomplex