Svetlana Aleksijevitsj breekt met Russisch PEN-centrum

Nobelprijswinnares Svetlana Aleksijevitsj is uit het Russische PEN-centrum gestapt omdat de organisatie, die opkomt voor vervolgde schrijvers, de journalist en schrijver Sergej Parchomenko heeft geroyeerd. Ook de dichter Lev Rubinstein, bestsellerauteur Boris Akoenin en schrijver Aleksandr Ilitsjevski braken om die reden met het PEN-centrum. Meer dan 30 leden hebben het bestuur gevraagd om op de beslissing terug te komen.

Parchomenko, een van de organisatoren van Dissernet, een ngo die de wijdverbreide dissertatiefraude in Rusland aan de kaak stelt, werd eind vorig jaar uit het PEN-centrum gezet wegens 'provocerende activiteiten, die onverenigbaar zijn met doelen en opgaven' van het PEN-centrum, aldus een verklaring van PEN. Volgens het uitvoerend comité van de PEN-club is 'blogger Sergej Parchomenko, die is opgevoed door de Komsomol en in mensenrechtenkringen de reputatie heeft van "provocateur van het Bolotnaja-plein" slechts lid geworden van onze schrijversorganisatie om haar van binnenuit kapot te maken door haar, in weerwil van haar charta en statuten, om te vormen in een politieke partij'. Het Bolotnajaplein was de plek waar tienduizenden in de winter van 2011/12 protesteerden tegen verkiezingsfraude.

PEN-centrum vraagt geen gratie

Parchomenko schrijft op Facebook dat hij is gestraft wegens een column op de site van radiostation De Echo van Moskou, waarin hij bezwaar maakte tegen de laffe opstelling van het PEN-centrum in de zaak van de Oekraïense filmregisseur Oleg Sentsov die op de Krim werd gearresteerd en in Rusland tot 10 jaar kamp is veroordeeld omdat hij een aanslag zou hebben willen plegen tijdens de Russische annexatie van het schiereiland. Volgens zijn Russische advocaat was het een politiek proces. Westerse filmmakers Poetin direct om gratie gevraagd.

In een verklaring vroeg het PEN-centrum in december 'de president van de Russische Federatie en de Russische juridische instanties zich reëel in te spannen de omstandigheden waaronder deze filmregisseur wordt vastgehouden te verzachten.'  In de verklaring zegt het PEN-centrum dat het niet zal vragen om gratie, aangezien dat volgens de Russische wet alleen door de gevangene zelf gedaan kan worden. 'Daarom zijn alle pogingen om de overheid te dwingen in strijd met de wet te handelen, om haar daarvan vervolgens weer te beschuldigen, in onze optiek politieke provocaties. Wij zijn verdedigers van de mensenrechten, maar geen wetsovertreders en zijn niet van zins dergelijke illegale activiteiten te ondesteunen'.

Deze verklaring wekte de woede van Parchomenko, die sneerde dat het PEN-centrum de Russische president beleefd heeft verzocht  of hij zo aardig zou willen zijn een handje te helpen, 'als het niet te veel moeite is'. 'Verder legt de leiding van het PEN-centrum omstandig, beargumenteerd en met verwijzing naar enkele artikelen van het wetboek van strafrecht uit waarom het onmogelijk is Sentsov gratie te verlenen,', schreef Parchomenko. 'Opdat zijne Hoogheid zich niet in bochten hoeft te wringen om argumenten voor een afwijzing te zoeken. En opdat in hemelsnaam zijn toorn niet zou worden gewekt.' Deze verklaring was ingegeven, aldus Parchomenko, door het gratieverzoek voor Sentsov wat onlangs door een aantal leden van de PEN-club was gedaan. Parchomenko verweet de organisatie  ook te hebben gesjoemeld met de verkiezing van nieuwe leiding.

De dichter Lev Rubinstein formuleerde zijn vertrek uit de organisatie in een open brief als volgt: 'De leiding van PEN deelt trots mee dat zij er "ondanks het destructieve werk van verschillende destructieve krachten" in is geslaagd een "schisma te voorkomen". Helaas is dat niet gelukt.'