Scheer Belarus niet over één kam met Rusland: visumverbod voor Witrussen is absurd

De EU wil het ook voor Witrussen moeilijker en duurder maken om Schengenvisa te verkrijgen. Politiek analyst Artjom Sjraibman somt vijf redenen op waarom dit een absurd idee is: 'wanneer een vriend op het punt staat om iets heel doms te doen, is het je taak als goede vriend om daartegen te waarschuwen.'

Door Artjom Sjraibman

belarus 2020Protestbijeenkomst in Belarus na de verkiezingen van 2020. Foto Wikimedia.

Het Westen gedraagt zich regelmatig kortzichtig jegens onze regio, maar het instellen van visumbeperkingen voor Belarus is één van de meest belachelijke ideeën van de Europese Unie die ik ooit heb gezien. Hier vijf redenen waarom.

Ten eerste

Elke bemoeilijking om de EU binnen te komen is een vorm van collectieve straf voor de massa, en niet voor specifieke ambtenaren en hun portemonnee. De voorstanders verwijzen naar opiniepeilingen in Rusland. De meeste Russen lijken de oorlog in Oekraïne te steunen. Maar waar worden de Witrussen dan precies voor gestraft?

Volgens peilingen steunen Witrussen de oorlog en Rusland niet. Duizenden in Belarus gaven berichten door over Russische troepenbewegingen en raketlanceringen. Honderden trokken ten strijde voor de vrijheid van Oekraïne.

De regering van Belarus, die Rusland helpt in de gevechten, verloor langgeleden de steun van de meerderheid van de Witrussen. Dat was al in 2020 voor iedereen in het Westen duidelijk. De EU was toen de eerste om toe te geven dat Loekasjenko niet langer de bevolking vertegenwoordigde en dat zijn beleid dus niet kan worden toegeschreven aan de collectieve wil van de Witrussen.

Ten tweede

De visumban zal het pro-Europese deel van de samenleving het meest treffen: studenten, intellectuelen en familieleden van politieke vluchtelingen, die hun dierbaren nog willen zien vóór de machtswisseling in Belarus, maar daarvoor niet met z’n allen naar Turkije of de Kaukasus kunnen vliegen.

Ja, het blijft mogelijk om naar de EU te reizen, maar het wordt duurder en ingewikkelder. Het aanvragen van humanitaire visa kan op een zeker moment ook riskant worden bij terugkeer naar Belarus. Bovendien worden Belarussen zo gedwongen om humanitaire visa te misbruiken voor korte reizen om klanten te ontmoeten, familieleden te zien of naar een concert te gaan.

'Jullie hebben toen slecht geprotesteerd, probeer het opnieuw en kom dan nog maar eens terug'

Aanhangers van de regering van Loekasjenko en de oorlog in Oekraïne zijn, zo blijkt uit de statistieken, vaker bejaarde mensen met een laag inkomen die niet in grote steden wonen. De meesten van hen interesseert een visumverbod of een verhoging van de visumkosten geen fluit. Als deze mensen al ergens heen gaan, dan is het meestal naar Turkije, Egypte, Rusland of andere visumvrije bestemmingen.

De apologeten van het visumverbod zeggen dat de Russische middenklasse zich ongemakkelijk moet gaan voelen, dat die niet door Europa mag trekken maar in het land moet blijven en Poetin omver moet werpen. Durven ze dat na 2020 ook hardop tegen de Witrussen te herhalen? Zo van: jullie hebben toen slecht geprotesteerd, jullie waren niet overtuigend, probeer het opnieuw en kom dan nog maar eens terug. Of hoe moet ik deze stap anders lezen?

Ten derde

Dit is een duidelijke klap voor de pro-Europese stemming in Belarus. Er is een informatieoorlog gaande om de hoofden en harten van de burgers. Ik ken geen enkele Witrus die de EU beter zal bejegenen na dergelijke visumbeperkingen. Ik ken er wel veel die erg teleurgesteld zullen zijn.

Loekasjenko doet wat hij kan om deze informatieoorlog samen met Rusland te winnen. Dat doet hij door de vrije media op te ruimen en westerse diplomaten en consuls uit te zetten, zodat Witrussen minder snel naar het Westen kunnen zwerven om daar gevaarlijke ideeën op te doen. Loekasjenko had absoluut niet verwacht dat de Europeanen zelf zouden besluiten hem te helpen door de deur aan hun kant te sluiten.

tichanovskaja epOppositieleider Svetlana Tichanovskaja in het Europees Parlement. 'Een visumban zal Tichanovskaja en haar team worden verweten,' waarschuwt Sjraibman. Foto EU.

Ten vierde

Dit is een klap voor de oppositie in ballingschap. Dat is het enige dat haar aanhangers van haar verwachten: dat de oppositie samenwerkt met de westerse publieke opinie en elites en lobbyt voor de belangen van Witrussen. Een visumban zal Tichanovskaja en haar team worden verweten. Het gevoel zal zijn: je zit daar al twee jaar, maar voor ons wordt alles alleen maar erger.

Zo zal de EU het vermogen van haar eigen politieke bondgenoten om steun te krijgen in Belarus aantasten. Ik weet zeker dat mensen zoals ik zal worden gevraagd: ‘denk je niet dat de democratische krachten het contact met de mensen in het land aan het verliezen zijn?’

Ten vijfde

De belangrijkste boodschap die pro-Europese Witrussen aan een dergelijk EU-besluit zullen ontlenen, is deze: u en uw zorgen zijn niet langer relevant zijn voor ons besluitvormingsproces.

Toen de regering in Minsk in 2021 een einde maakte aan de vereenvoudigde visumregeling met de EU, verklaarde de EU dat ze niet spiegelbeeldig zou reageren en de Witrussen niet zou straffen voor deze acties van hun onwettige regering. Wat is er afgelopen jaar in deze logica veranderd? Is de regering van Loekasjenko legitiemer geworden? Zijn de Witrussen zich op de een of andere manier anders gaan gedragen? Of is het niet meer zo belangrijk om een onderscheid te maken tussen de Witrussen en de macht?

Tot slot

Het is wel degelijk mogelijk maatregelen om te nemen die echt pijnlijk zijn voor de autoriteiten van Belarus en Rusland. Zoals een volledig energie-embargo zonder vertragingen voor 78 jaar. Secundaire sancties voor degenen die de primaire omzeilen en zo handel blijven drijven met Minsk en Moskou. Oekraïne bevoorraden met alle wapens waar het om vraagt, en zelfs meer.

Dit alles is duur en moeilijk. Het is kennelijk makkelijker om Witrussen zonder reden te straffen, ze op een hoop te gooien met de Russen en vervolgens te verklaren dat er harde maatregelen zijn genomen, waarna de kiezers in het Westen opgelucht kunnen ademhalen.

Dit betoog verscheen eerder hier op de Witrussische nieuwssite Zerkalo.

 

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.