Kadyrov bedreigt Ingoesjen na landjepik in zijn voordeel

Een grenswijziging ten gunste van buurland Tsjetsjenië heeft in Magas, de hoofdstad van Kaukasus-republiek Ingoesjetië, geleid tot dagenlange vreedzame volksprotesten.  De gebiedswijziging is sinds 16 oktober wettelijk van kracht, maar het conflict is daarmee niet opgelost. De Tsjetsjeense president Kadyrov bedreigde de demonstranten.

ingoesjetie protesten tegen kadyrov okt 2018Duizenden Ingoesjen protesteerden in de hoofdstad Magas tegen gebiedsuitbreiding van Tsjetsjenië

De Tsjetsjeense leider, die gebied wint door de grensverschuiving, daagde de actvisten uit op het betwiste grensgebied te komen protesteren: 'Aan deze kant van de grens ligt Tsjetsjenië en aan de andere kant Ingoesjetië. Als jullie echte mannen zijn, als jullie een volk zijn, als dat grondgebied van jullie is, hou dan daar je meetings. De wet is van kracht geworden. Dat stelletje dat zich jullie leiders noemt, als jullie kerels zijn, kom dan naar mijn grondgebied en probeer daar maar eens één meeting te organiseren. Als jullie daar levend vandaan komen dan ben ik degene waarvoor jullie mij uitmaken', zei Kadyrov. Later zei hij dat dit alleen betrekking had op bepaalde leiders van de protesten en dat hij 'zich nooit respectloos had uitgelaten over het volk der Ingoesjen.'

Op 26 september tekenden Kadyrov en zijn evenknie Joenoes-Bek Jevkoerov, hoofd van de zuid-Russische autonome republiek Ingoesjetië, een overeenkomst over een nieuwe grensbepaling tussen de twee Noord-Kaukasische republieken. Hiermee wordt een deel van het Ingoesjetische Soenzjenski district eigendom van Tsjetsjenië en is een punt gezet achter een grensconflict dat al speelt sinds begin jaren negentig.

De Ingoesjen zijn kwaad omdat de overeenkomst achter hun rug om is gesloten. Het protest tegen de grensbepaling wordt breed gedragen: zowel lokale parlementsleden, religieuze leiders, stamoudsten, overheidsmedewerkers als oppositieleden, jongeren en volwassenen sloten zich aan bij het verzet in het centrum van de hoofdstad, dat duurde van 4 tot 17 oktober. Op sommige dagen namen wel tienduizend mensen deel aan de actie en een deel van de actievoerders bivakkeerde ook 's nachts op straat.

De woede van de demonstranten richt zich vooral op president Jevkoerov omdat hij het volk niet heeft betrokken bij de besluitvorming. ‘Ze hebben over ons beslist, zonder iets te laten weten,’ zei één van de demonstranten tegen Tanja Loksjina, directeur van Human Rights Watch Rusland, die polshoogte nam in Ingoesjetië.

kadyrov over ingoesjetieKadyrov bedreigde de Ingoesjetische actievoerders

Parlementsleden van de lokale regering beweren dat er tijdens de achter gesloten deuren gehouden ratificatie van de overeenkomst, stemmen zijn vervalst: een meerderheid van de parlementsleden zou tegen het besluit hebben gestemd. De demonstranten willen dat het parlement opnieuw gaat stemmen over de overeenkomst en dat ze inspraak krijgen via een referendum. Verder eisen ze het ontslag van president Jevkoerov die al tien jaar hoofd is van de republiek en begin september werd herkozen.

Conflict uit de Stalin-tijd

De oorsprong van het conflict ligt in de gedeelde geschiedenis van Ingoesjetië en Tsjetsjenië. Sinds 1934 vormden de twee bergrepublieken de Tsjetsjeens-Ingoesjetische Autonome Sovjetrepubliek (met uitzondering van de periode 1944 -1957 toen de inwoners van deze republiek door Stalin naar Centraal-Azië waren verbannen). In 1992, na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, zijn Ingoesjetië en Tsjetsjenië opgesplitst in twee autonome republieken. Destijds werd een voorlopige grens vastgelegd, die nooit formeel is bekrachtigd.

In de zomer van 2018 begonnen Ingoesjen zich op sociale media echter zorgen te maken over een weg die Tsjetsjenië zou aanleggen op een stuk betwist grensgebied. Stamhoofden riepen president Jevkoerov op geen gebied af te staan aan de oostelijke grote buur. Mogelijk heeft deze commotie de lokale autoriteiten er toe gebracht om eindelijk definitief duidelijkheid te scheppen over de grens, schrijft Konstantin Kazenin op de website van Moscow Carnegie Centre.

Verlies van gebied ligt gevoelig bij Kaukasische volken als de Ingoesjen, die in hun traumatische geschiedenis meerdere malen gebied zijn kwijtgeraakt. In februari 1944 werden de Tsjetsjenen en Ingoesjen door Stalin beschuldigd van collaboratie met de Duitsers en vervolgens massaal gedeporteerd. Hierbij moesten de Ingoesjen gebied afstaan aan buurrepubliek Noord-Ossetië en ook na hun rehabilitatie in 1957 hebben ze dit niet teruggekregen.

Hoeveel terrein Ingoesjetië precies moet afstaan aan het veel grotere Tsjetsjenië is niet helemaal duidelijk. Officiële schattingen noemen 5% van het huidige territorium, wat neerkomt op in totaal 3200 vierkante kilometer. Onafhankelijke experts spreken over 7% en sommige demonstranten schatten het op wel 10%.

Het betwiste gebied dat door de nieuwe grens onder Tsjetsjenië zal vallen is dunbevolkt maar er staat cultureel erfgoed zoals minimaal 50 karakteristieke middeleeuwse torens. Moetsolgov, één van deelnemers aan het protest, zei tegen een correspondent van de onafhankelijke nieuwssite Meduza dat de grensdeal ook gesloten is omdat Ramzan Kadyrov belangen zou hebben bij de olie en aardgas die het gebied zou herbergen. President Jevkoerov heeft dit gerucht afgedaan als ‘fantasie’ en verzekert dat de grensovereenkomst voor beide republieken voordelig is.

Afschrikking van waarnemers

Hoewel de protesten vreedzaam verliepen en de lokale politie zich loyaal opstelde naar de demonstranten berichtte een lokale waarnemer van Amnesty International dat hij ontvoerd werd nadat hij aanwezig was bij de protesten. Hij werd meegenomen door medewerkers van de veiligheidsdienst, moest zich uitkleden en werd bedreigd met een schijnexecutie. De mensenrechtenactivist is uiteindelijk vrijgelaten met de woorden ‘kom nooit meer terug, en schrijf geen vuiligheid over Ingoesjetië’. Dit incident wordt geïnterpreteerd als een poging om journalisten en mensenrechtenactivisten af te schrikken.

President Poetin heeft in een telefonisch gesprek tegen president Jevkoerov gezegd dat de lokale regering met de demonstranten in gesprek moet gaan. Op verzoek van parlementsleden en burgers bekijkt het Constitutionele hof van Ingoesjetië op 25 oktober of de grensbepaling niet in strijd is met de grondwet. De kans is klein dat de demonstranten de nieuwe grensbepaling ongedaan kunnen maken, aangezien ze al wettelijk van kracht is. Maar het verzet is nog niet gebroken. De lokale autoriteiten hebben toestemming gegeven voor nieuwe demonstraties tussen 31 oktober en 2 november.

Bronnen: Human Rights Watch, Meduza, Kavkazskij Oezel, Lenta.ru, Moscow Carnegie Centrum

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.