Op 10 maart 2020 werd in de Doema in een mum van tijd de grondwet zo gewijzigd dat Poetin na vier termijnen in 2024 nog eens staatshoofd mag worden. Wegbereider was de oude kosmonaute Teresjkova, die voorstelde voor Poetin de teller in 2024 weer op nul te zetten. Poetin kwam direct naar het parlement om zijn zegen te geven, mits volk en Constitutioneel Hof het goed vinden. Het was de anticlimax van de debatten over grondwetswijzigingen, die op 22 april in een volksraadpleging moeten worden goedgekeurd. Iets primitievers kun je niet bedenken, schrijft analist Fjodor Krasjeninnikov op Republic.ru.
Poetin met Doemavoorzitter Volodin op weg naar zijn optreden in het parlement (foto Doema)
door Fjodor Krasjeninnikov
Het was me wat met die procedure om Poetin voor het leven of voor zolang het hem niet verveelt aan de macht te houden: iedereen zat te wachten op een of andere geanimeerde voorstelling of een ingewikkeld schema en de elites speelden het spelletje mee in de hoop dat de nieuwe machtsstructuur nieuwe mogelijkheden zou creëren - en toen kwam deze aap uit de mouw. Het schema is simpel en bruut en er is in wezen niets veranderd, omdat het niet zozeer bleek te draaien om de annulering van de presidentiële termijnen van Poetin, als wel van de hoop van de meest uiteenlopende mensen op verandering zonder schokeffecten.
Poetin wilde geen dag een 'lame duck' zijn en deed alles om te voorkomen dat iemand zich ook maar een seconde een voorstelling van hem zou kunnen maken in die rol. In een paar minuten tijd veranderde 2024 van het mogelijk eerste jaar van een nieuw tijdperk in het 25ste jubileumsjaar van het Tijdperk van Poetin, een tijdperk van stabiliteit en verstening. Of er in dat jaar 'presidentsverkiezingen met concurrenten' plaats zullen vinden met deelname van de patriarchen van de Russische politiek Zjoeganov en Javlinski, of er tot die verkiezingen jonge en onbekende mensen worden toegelaten of juist helemaal geen verkiezingsachtige procedures meer plaatsvinden - het heeft allemaal geen enkele betekenis meer.
Na alle toespelingen en intriges blijft Poetin gewoon president met uitgebreide en versterkte volmachten, wanneer hij van het Constitutioneel Gerechtshof het recht krijgt zich steeds maar weer verkiesbaar te stellen. Het Constitutioneel Hof is de instelling die al in haar huidige gedaante nooit is opgevallen door zelfstandigheid, en na de grondwetswijzigingen nog afhankelijker wordt van de president, dat wil zeggen van Poetin.
Het is niet verbazingwekkend dat een zo onelegant en rechtlijning schema werd gekozen, maar dat men kennelijk iets anders had verwacht. Misschien kunnen we dat op het conto schrijven van het veelbetekenende gefluister van de zich in de omgeving van (Poetins plaatsvervangend stafchef) Kirijenko snel voortplantende anonieme insiders en analisten: jullie zullen versteld staan van de plannen, schema's, combinaties! Welk een ragfijn spel en eindeloze varianten we voor u hebben uitgedokterd!
Kosmonaute Teresjkova biedt Poetin presidentschap voor het leven (foto Doema)
Poetin zelf heeft ook het nodige bijgedragen aan de desoriëntatie van de waarnemers, door jarenlang te vertellen welk een hoogachting hij heeft voor de grondwet, dat hij er niet over piekert hem te veranderen, laat staan middelen zoekt om aan te blijven. Net als met de beloften dat hij de pensioenleeftijd niet zou verhogen, heeft Poetin gewoon iedereen bedrogen die nog naar hem wilde luisteren en in hem wilde blijven geloven - en velen waren daar kennelijk niet op voorbereid.
Tenslotte heeft kameraad Teresjkova met haar sovjet-verleden dan het voorstel gedaan niet 'eromheen te draaien en wijsneuzig te zijn', maar een concrete persoon, Vladimir Vladimirovitsj Poetin, te vrijwaren van enige beperking en hem toe te staan opnieuw als president gekozen te worden. We hoeven er nauwelijks op te wijzen dat hiermee een precedent is geschapen dat in het verre 2036 de mogelijkheid openlaat om alles weer te 'annuleren', enzovoorts tot in het oneindige, waarbij de vergankelijkheid van het menselijke lichaam de enige beperking is. Als er in 2036 überhaupt nog iemand is die zich dit allemaal kan herinneren.
Buitengewoon komiek was de enscenering waarbij het amendement plotseling uit de lucht kwam vallen en slechts in mondelinge vorm werd verwoord - een nogal barbaarse oplossing wanneer we het over de grondwet hebben. Maar als die hele 'verbetering van de grondwet' van meet af aan een komedie is geweest, waar verbazen we ons dan nog over? We mogen nog van geluk spreken dat het idee niet is gepresenteerd door een of andere dorpsgek die aan de drempel van de Doema verscheen. De eeuwige gedeputeerde Teresjkova ziet er in deze rol toch iets fatsoenlijker uit, hoewel je sterk het gevoel krijgt dat men pas op het laatste moment heeft besloten haar te activeren. Dus wie weet waren er aanvankelijk wel dorpsgekken in het scenario opgenomen, maar zijn die niet door de controle van de Federale Beveiligingsdienst van de Russische Federatie gekomen. God mag het weten.
Oezbeekse patronen
Vervolgens ontstond er een korte pauze waarin Poetin in eigen persoon, naar de Doema gehold, zonder zijn gebruikelijke telaatkomen en met een vantevoren geschreven toespraak de rest van de intrige verpulvert: hij (nee maar, wat een verrassing!) is bereid verder te heersen, maar het belangrijkste is dat het Constitutioneel Gerechtshof daarmee instemt, en de mensen die aan de volksraadpleging deelnemen natuurlijk, zonder het volk ben je nergens!
Zo simpel is het, en bovenal: zo gegarandeerd en risicoloos. Er zijn zelfs geen theoretische kansen dat er ergens iets niet volgens plan gaat - want wat is er voorspelbaarder en gegarandeerder dan het geheel aan Poetin toegewijde Russische Constitutioneel Hof? Op de uitkomsten van de volksraadpleging na, natuurlijk.
Maar wat hadden we dan gewild? De post-Sovjet-geschiedenis heeft nog wel simpeler schema's gekend. Bijvoorbeeld, toen wijlen de president van Oezbekistan Islam Karimov voor zijn laatste termijn werd gekozen (het werd uitsluitend om fysiologische redenen zijn laatste), ontdekten enkele zeer oplettende lezers van de Oezbeekse grondwet plosteling dat hij volgens diezelfde grondwet helemaal het recht niet had zich te kandideren, laat staan gekozen te worden.
Parlementslid Zjirinovski nam als altijd het voortouw met een voorstel voor vervroegde parlementsverkiezingen, door Poetin afgewezen (foto Doema)
Weet u nog hoe het verder ging? Er gebeurde niks, de oplettende lezertjes deelden hun ontdekkingen met elkaar buiten de grenzen van Oezbekistan, en in Oezbekistan zelf waren er helemaal geen oplettende lezertjes of die gaven er de voorkeur aan hun kennis van zaken in dezen niet te openbaren. En dus belette niets Karimov om de overwinning te behalen bij verkiezingen met zat concurrenten - van het soort zoals Poetin ze graag ziet: onduidelijke mensen trokken door het land, stelden zich voor als kandidaten en ijverden voor Karimov, die zelf nauwelijks zijn stoel uitkwam voor de campagne en zich wegens zijn gezondheidstoestand maar zelden aan den volke vertoonde.
Hier moeten we een grens trekken tussen een Aziatisch despoot en de autocraat Poetin, die toch voor de dag wil komen als een beschermheer van de ware Europese normen en waarden. De eerste negeert de grondwet en niemand durft hem eraan te herinneren dat hij zelf ooit de opdracht tot het schrijven van dat document gaf. De tweede herschrijft de grondwet om de rest van zijn leven te roepen dat hij uitsluitend op legale gronden aan de macht is en dat de wet voor hem heilig is.
Beide situaties hebben overigens wel iets gemeen: een actieve verachting, niet alleen voor de geest, maar ook voor de letter van de geschreven wet, die bij de eerste de beste gelegenheid wordt genegeerd of haastig overgepend. In feite is dat precies hetzelfde.
Dit is voor altijd, zolang er geen einde aan komt
Alleen heel naïeve of jonge mensen kunnen zich verbazen over wat er zich voor onze ogen heeft afgespeeld. Dat Poetin niet van plan is op te stappen en levenslang wil blijven regeren kon je al raden in de goede oude tijd toen Medvedev president was. Dat was de laatste kans voor Poetin om de geschiedenis in te gaan, niet als een aan de macht hangende oude man, maar als de energieke en populaire president van de tijden van economische voorspoed. Maar zoals we ons herinneren deed hij alles om geen dag de controle over de macht te verliezen en bij de eerste de beste gelegenheid voorgoed terug te keren.
Desalniettemin zien we in al die huidige bewegingen en afleidingsmanoeuvres de verbazingwekkende uitgeblustheid en primitiviteit van Poetin en zijn regime. Na zoveel jaren onophoudelijke overpeinzingen hebben ze niets originelers of interessanters kunnen bedenken dan deze meest rechtlijnige en stompzinnige variant, waarbij ze letterlijk tijdens het toneelstuk talentloos improviseerden.
Bij een naderende economische storm met perspectief op een wereldcrisis heeft Poetin niks beters bedacht dan zijn laatste troefkaart op tafel te leggen: het belangrijkste nieuws van de dag is niet de val van de roebel maar het feit dat ik aanblijf! Dat was voor 10 maart natuurlijk een sterke zet, maar wat gaat hij doen als de roebelval doorzet? Elke keer weer een circusact optuigen in de Doema met een optreden met nieuwe verzekeringen dat alles stabiel blijft en dat hij op zijn post blijft? En als de crisis jaren aanhoudt, denkt er dan nog iemand werkelijk dat het feit dat hij jaar op jaar aan de presidentspost blijft kleven het belangrijkste nieuws blijft? Het is vandaag al geen nieuws meer, laat staan morgen!
Welk therapeutisch effect moet het perspectief van een onbeperkt aanblijven van Poetin op de maatschappij hebben? Als het al iets bewerkstelligt, dan is het dat het zal leiden tot de onvermijdelijke conclusie bij de meest uiteenlopende, soms elkaar hatende, groepen in de samenleving en de elite dat juist hij schuldig is aan alles wat er gebeurt.
De nieuwe status van Poetin creëert daar zo alle voorwaarden voor. Op de rechters van het Constitutioneel Hof, noch op oma Teresjkova kunnen we de schuld immers afschuiven.
Lees hier op R.Politik alle details over de 'special operation' van Poetin: niets aan het toeval overgelaten.
Poetin legt het uit (foto Doema)