President Poetin vindt het tijd voor een andere kijk op de Oktoberrevolutie, maar onthult nog niet welke herziening van de historiografie hij beoogt. Hoe dan ook, het herdenkingsjaar 2017 is voor de Russische regering aanleiding om ‘aard en oorzaak’ van de Februari- en Oktoberrevoluties van 1917 tegen het licht te houden.
‘Niet alleen historici en wetenschappers maar de Russische samenleving behoeft een objectieve, eerlijke en diepgaande analyse van deze gebeurtenissen’, zei de president in zijn jaarlijkse parlementaire rede op 1 december. ‘Het is onze gemeenschappelijke geschiedenis. Die moeten we met respect bejegenen’, aldus Poetin.
‘De lessen der geschiedenis hebben we allereerst nodig voor verzoening, voor versterking van de maatschappelijke, politieke en burgerlijke consensus’. Het mag niet zo zijn dat aparte ‘politieke belangen speculeren op tragedies, waardoor bijna iedere familie in Rusland is geraakt', zei Poetin. ‘Schisma’s, wrok, gekwetstheid en verbittering over het verleden zijn ontoelaatbaar. We zijn een verenigd volk, één volk’.
De Russische president werkte zijn gedachten over de Februari- en Oktoberrevolutie van 1917 niet nader uit in zijn jaarrede tot de twee kamers van het parlement. Maar het is geen geheim dat de president pleit voor een negatievere benadering van met name de Oktoberrevolutie dan sinds 1917 het geval is geweest. Hoewel Vladimir Lenin nog her en der op zijn voetstuk staat, is de Rode Oktober voor Poetin geen ‘Grote Oktober’ meer.
In 2014 gaf hij de bolsjewieken openlijk de schuld van de Oekraïense crisis. Het waren de bolsjewieken die Oekraïne na 1917 uit het Russische Rijk hebben losgeweekt door de sovjetrepubliek Oekraïne te creëren, zei Poetin tijdens zijn feestrede ter gelegenheid van de annexatie van de Krim. ‘God zal over hen oordelen’, aldus de president toen.
Korte tijd later hield Poetin een belangrijke toespraak in augustus 2014 ter herdenking van de honderdste verjaardag van de Eerste Wereldoorlog. In zijn analyse over de afloop van die wereldoorlog in Rusland wekte hij de indruk dat het Russische Rijk ten onder is gegaan doordat de bolsjewieken het in de rug aanvielen. 'Het geestelijk reveil van ons volk' en de 'wapenfeiten en offers' gingen in 1917 in 'een revolutionaire omwenteling, in een broedermoordend schisma'. En dat was geen toeval. 'De overwinning werd het land ontstolen' door een kracht 'die opriep tot de nederlaag van het eigen vaderland, van het eigen leger, die zich binnen Rusland bevond, de macht aan stukken scheurde en nationale belangen verraadde'.
Tijdens het jaarlijkse jeugdkamp van Seliger expliciteerde Poetin deze historische interpretatie van de revolutie nader. Vanaf het begin waren de bolsjewieken volgens hem uit geweest op de nederlaag van het vaderland. Terwijl de 'heroïsche Russische soldaten en officieren hun bloed gaven aan het front' werd het rijk van binnenuit aan het wankelen gebracht. 'Volledig verraad van de nationale belangen', aldus de president in Seliger.
In november 2014 ging Poetin daarop door. Hij verweet de communisten dat ze ook hun eigen beloften niet hebben waargemaakt. In een ontmoeting met jonge historici en geschiedenisleraren zei hij over de bolsjewieken: ‘Zij hebben de maatschappij verneukt, echt waar. Jullie weten het natuurlijk zelf: ‘grond voor de boeren, fabrieken voor de arbeiders, vrede voor het volk!’ Vrede gaven ze niet. Er begon een burgeroorlog. Fabrieken en grond pakten ze af, nationaliseerden ze. Volledige zwendelarij, honderd procent,’ aldus de president.
Begin 2016 liet hij zich ontvallen dat de bolsjewistische leider Lenin in feite aan de wieg heeft gestaan van de ondergang van het imperiale Rusland. ‘Ze hebben een atoombom gelegd onder het gebouw, dat Rusland heet, die later ontplofte’, betoogde hij tijdens een vergadering van de presidentiële raad voor onderwijs en wetenschap. Later legde Poetin uit dat hij met het woord atoombom doelde op de discussie tussen Vladimir Lenin en Jozef Stalin over de staatkundige opzet van de Sovjet-Unie, die in 1922 werd gesticht. Poetin kritiseerde toen de visie van Lenin dat alle sovjetrepublieken naast de sovjetrepubliek Rusland in een gelijkwaardige positie moesten komen te verkeren. Daarmee ontmantelde Lenin het Russische Imperium en reduceerde hij Rusland tot zijn huidige kleinere vorm.
Eén van de gevolgen van zijn beleid was dat de Donbas bij Oekraïne werd gevoegd, zei Poetin in januari van dit jaar. Stalin had het volgens de huidige Russische president bij het rechte eind met zijn standpunt dat er binnen de Sovjet-Unie alleen sprake zou moeten zijn van autonome gebieden, zoals Rusland die momenteel ook kent.