In Siberië hebben wetenschappers van de Russische Academie van Wetenschappen geprobeerd een nieuw rapport over de ernstige milieuvervuiling in Siberische steden voor burgers te verbergen. Zij deden dit naar eigen zeggen om een politieke rel in de aanloop naar de landelijke verkiezingen van september 2021 te voorkomen.
Krasnojarsk behoort tot de meest vervuilde steden van Rusland. (Foto Wikipedia).
Inmiddels heeft de Siberische afdeling van de Russische Academie van Wetenschappen beloofd om de data over lucht-, grond- en watervervuiling in Siberische steden voor eind april openbaar te maken. Volgens de wetenschappers was het onverantwoord om de cijfers zomaar te publiceren en vereisten ze extra toelichting voor burgers met weinig scholing. ‘We hebben niets geheim gehouden. We hebben besloten sommige presentaties [over de milieuvervuiling – red.] niet te publiceren in oorspronkelijke vorm omdat zij commentaar vereisen’, zei een van de wetenschappers tegen staatspersbureau TASS.
De wetenschappers baseren hun bevindingen op cijfers van de Russische milieutoezichtsorganen Rosprirodnadzor en Rosgidrometa. Ze presenteerden hun rapport in twee videopresentaties op YouTube op 25 maart, maar de volgende dag werd een van deze opnames van YouTube verwijderd. De Siberische nieuwssite Tayga.info heeft het videomateriaal van de wetenschappelijke presentatie kunnen opslaan en heeft het materiaal doorgestuurd naar de kritische onderzoekskrant Novaja Gazeta.
Wat is het probleem?
Een correspondent van Novaja Gazeta heeft de ruim vier uur durende video bekeken waarin de wetenschappers de onderzoeksgegevens over de vervuilde Siberische steden bespreken. Volgens de correspondent bevat de video slechts een paar seconden die de woede van burgers gewekt zou kunnen hebben. Dat is namelijk het moment waarop één van de wetenschappers lachend uitroept dat de Siberische stad Krasnojarsk de meest vervuilde stad van de wereld is geworden. De grap is pijnlijk omdat in Krasnojarsk opvallend veel nieuwgeborenen de diagnose leukemie kregen.
Milieuraad
Eind 2020 is onder leiding van de Siberische afdeling van de Russische Academie van Wetenschappen een wetenschappelijke raad voor milieuproblemen in Siberië en in het oostelijke poolgebied opgericht. Zij moet advies geven over hoe het ernstig vervuilde milieu in de regio drastisch verbeterd kan worden, onder andere via wetgeving op regionaal en federaal niveau.
Maar afgezien van deze misplaatste opmerking, vraagt men zich in de Russische media af waarom deze cijfers de Siberische wetenschappers nu ineens in verlegenheid brengen. Volgens de Novaja Gazeta correspondent is de informatie uit het onderzoeksrapport niet echt nieuw voor inwoners van Siberische steden die wel weten dat luchtvervuiling een ernstig probleem vormt in hun regio. Russische overheidsinstellingen [waar de wetenschappers zich op baseren – red.] publiceren namelijk ook jaarlijks cijfers over de milieusituatie, al schetsen lokale overheidsinstanties nog weleens een vertekend beeld door bijvoorbeeld cijfers van voorafgaande jaren te tonen.
De volledigheid en actualiteit van de cijfers kan een van de redenen zijn geweest waarom de wetenschappers vreesden dat de publicaties tot onrust onder burgers zouden kunnen leiden. In een aantal Siberische steden is de bereidheid onder burgers om voor maatschappelijke en politieke problemen de straat op te gaan, traditioneel gezien relatief hoog. In september dit jaar worden er in Rusland landelijke verkiezingen gehouden. Burgers stemmen voor de landelijke Doema, maar daarnaast zijn er ook locale verkiezingen in ongeveer de helft van de regio’s.
Meest vervuilde Russische steden
Op de video is te zien hoe de wetenschappers hun bevindingen met elkaar delen. Zo vertelt één van de wetenschappers tijdens zijn presentatie dat 78% van de 20 meest vervuilde Russische steden in Siberië ligt. In 23 Siberische steden zou sprake zijn van grote luchtvervuiling. Negen daarvan liggen in de regio Irkoetsk, vijf steden behoren tot de regio Krasnojarsk en drie steden tot de regio Kemerovo. Daarnaast heeft zeker 99% van de bevolking op het Taimyr-schiereiland te kampen met ernstige luchtvervuiling.
De boosdoener in de veertien meest vervuilde Siberische steden is het kankerverwekkende koolwaterstof benzopyreen. Wetenschappers ontdekten de hoogste concentraties benzopyreen in de plaatsen Norilsk, Novokoeznetsk en Krasnojarsk.
Ook de Siberische grond is op een aantal plaatsen ernstig vervuild, blijkt uit het onderzoek. Zo is 68% van de bodem in de regio Tomsk vervuild en in de regio Novosibirsk geldt dit voor 82% van de bodem. De meest vervuilde Siberische grond ligt bij de steden Svirsk en Norilsk. Daar is de grond vervuild door zware metalen als lood, zink, nikkel en koper. In Norilsk heeft het milieu ernstig te lijden onder de activiteiten van Norilsk Nickel, de grootste nikkelproducent ter wereld.
De wetenschappers leggen ook een link tussen de frequentie van ernstige ziektes en luchtvervuiling in een aantal Siberische steden. Zo brachten zij de frequentie van kanker in verband met de vervuiling in Krasnojarsk en aangeboren ontwikkelingsstoornissen met de vervuiling in Kemerovo.
Lucht, grond en water in de regio Norilsk zijn ernstig vervuild o.a. door de werkzaamheden van nikkelproducent Norilsk Nickel. (Foto Wikipedia).
Een bom vlak voor de verkiezingen
In de video is te horen hoe de wetenschappers besloten om het onderzoek niet openbaar te maken. ‘Er is geen reden om als klokkenluider op te treden. De Hydro-meteorologische Dienst [waar de wetenschappers hun onderzoek o.a. op baseerden – red.] beschikt niet over voldoende juiste meetinstrumenten en hun resultaten kunnen incorrect zijn’, was het argument van een van de wetenschappers.
Maar twijfel over de juistheid van de onderzoeksresultaten was niet het enige wat de wetenschappers weerhield van publicatie. Tijdens de vergadering werden er ook politieke bezwaren geuit tegen openbaarmaking van de cijfers. Zo waarschuwde een andere wetenschapper voor het ‘ophitsen’ van de lokale bevolking. ‘Stel je voor dat we deze informatie zouden publiceren met zulke gedetailleerde informatie, het zou zijn alsof we een bom plaatsten vlak voor de verkiezingen! En wat zou er dan gebeuren? Dat is moeilijk te voorzien. We hebben niet het recht om dit te doen’, aldus onderzoeker Aleksej Kontorovitsj.
‘Of we moeten publiceren of niet vereist speciaal overleg. Zolang we maar niet weer een anti-Russische rel veroorzaken’, zei Kontorovitsj tijdens het overleg. ‘We mogen geen onnodige vragen bij de bevolking oproepen. We moeten deze vragen voorleggen aan bedrijven, aan de staat. Met veel lawaai los je dit probleem niet op.’
Uit de video van het gesprek blijkt dat de wetenschappers van mening zijn dat de informatie niet gepubliceerd moet worden voordat met de autoriteiten is overlegd. ‘Het volk hoeft niet te weten hoe “Rusal” en “Norilsk Nickel” hen vergiftigt’, aldus een spreker, die verwijst naar de aluminium- en nikkelproducenten.
Volgens Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov heeft het Kremlin geen rol gespeeld bij het verbergen van de gegevens over luchtvervuiling in Siberië. ‘Dit is de beslissing van de wetenschappers zelf, dus vraag het hen’, luidde Peskovs commentaar.
Of het hier dus ging om zelfcensuur, een bevel van bovenaf of om oprechte bezorgdheid over miscommunicatie met de burger, blijft de vraag. De wetenschappers hebben beloofd voor eind april de gegevens te publiceren met extra toelichting zodat de cijfers niet verkeerd geïnterpreteerd worden door leken. Volgens de wetenschappers is luchtvervuiling in Siberië een complex probleem en dat vereist zo volledig mogelijke informatie.
Bronnen: Novaja Gazeta, Meduza, TASS, Radio Svoboda, BBC Russian, Tayga.info