Het Fonds voor de Strijd tegen de Corruptie (FBK) heeft na het vonnis van voorman Aleksej Navalny de massale straatdemonstraties opgeschort tot het voorjaar en de zomer van 2021. Zo wil het Fonds verdere arrestaties voorkomen en nieuwe krachten verzamelen in de aanloop naar de parlementsverkiezingen van september. Het plan is regeringspartij Verenigd Rusland dan opnieuw een klap toe te dienen door mensen op te roepen via de tactiek 'slim stemmen' in ieder geval een strategische stem tegen VR uit te brengen.
Poetins regime steunt op drie peilers: kleppen (Poetins woordvoerder Peskov), vonnissen (rechter), meppen (oproerpolitie). Bron: twitter
Leonid Volkov, leider van de regionale staven van FBK, zei op 4 februari: 'Als we elke week de straat opgaan krijgen we nog duizenden arrestaties en honderden mensen die in elkaar worden geslagen. Het werk van onze afdelingen zal verlamd raken en de voorbereiding op de verkiezingen komt in het gedrang. Dat is niet wat Aleksej van ons vraagt. Aleksej vraagt ons ons te concentreren op de herfst.' Tegen Volkov, die het land heeft verlaten en naar verluidt in Duitsland is, is inmiddels een opsporingsbevel uitgevaardigd wegens 'het betrekken van minderjarigen bij illegale acties'.
Wel stelde hij een alternatieve vorm van stil protest voor, die gekopieerd is van de Witrussische protestbeweging. Hij roept mensen op op 14 februari om 20.00 uur op hun binnenplaatsen het licht van hun mobiele telefoons aan te zetten. Na de harde onderdrukking van protesten in Belarus verplaatsten de acties zich naar buurtniveau en binnenplaats, waar een heuse burgersolidariteit ontstond.
Over het afblazen van grote manifestaties zei Volkov dat het zinloos was mensen te demotiveren als het aantal demonstranten vanwege de repressie wekelijks afneemt. Na de arrestatie van Navalny op 17 januari, direct nadat hij voet op vaderlandse bodem had gezet, gingen tienduizenden de straat op om zijn vrijlating te eisen en te protesteren tegen corruptie rondom het Paleis van Poetin. Navalny's YouTube video over het paleis bij Gelendzjik is inmiddels door meer dan 110 miljoen mensen bekeken. In Rusland is dat volgens opiniepeiler Levada Centrum een op de vier mensen. Van hen denkt eenderde dat de film fake is. Opmerkelijk genoeg zegt 77% van de respondenten dat de film hun kijk op Poetin niet heeft veranderd.
Leonid Volkov (foto FBK)
De opschorting van de protesten leidde tot boze reacties van aanhangers van Navalny, die Volkov van 'verraad' betichtten en FBK verweten het Kremlin zijn zin te geven. De Moskouse vertegenwoordiger van Amnesty International, Oleg Kozlovski, noemde het op zijn Facebook een 'nederlaag'. 'In het Kremlin trekken ze nu de champagne open: ze hebben weer een golf aan demonstraties overleefd. Het is onbekend hoe lang het systeem, dat al aan het eind van zijn capaciteiten was, nog zou hebben standgehouden, maar de oppositie had niet voldoende energie.' Anderen hadden begrip voor de beslissing: 'In een oorlog moet je weten wanneer je je moet terugtrekken. De verliezen zijn groot,' aldus een commentaar. Aan de vooravond van de demonstraties werden tal van medewerkers van FBK opgepakt.
Op 23 en 31 januari werden rond de tienduizend mensen gearresteerd tijdens spontane protesten in het hele land. Ook op 2 februari, toen in Moskou enkele duizenden de straat opgingen uit woede over het vonnis, greep de politie direct in. Op internet circuleerden beelden van overvolle cellen en arrestantenbusjes waar mensen moesten overnachten omdat er een cellentekort was.
Leonid Volkov zei tegen persbureau Meduza dat bij het besluit ook een rol had gespeeld dat het aantal demonstranten na het eerste harde politieoptreden was afgenomen. Dat was geen goed signaal, aldus de activist.
Op 2 februari veroordeelde de rechtbank van Moskou Navalny tot twee jaar en 8 maanden strafkamp omdat hij zich niet op tijd had gemeld bij de politie. Hij was daartoe verplicht omdat hij in 2014 voorwaardelijk werd veroordeeld in een fraudezaak rondom een Russische vestiging van cosmeticafabrikant Yves Rocher. Navalny kon zich niet melden omdat hij herstelde van de gifgasaanslag op hem, die wordt toegeschreven aan de FSB.
Naamsbekendheid groeit langzaam
De vervolging van Navalny heeft zijn naamsbekendheid in Rusland vergroot, al betekent dat niet automatisch dat hij ook bij iedereen populair is. Levada Centrum peilde de cijfers in januari 2021. Waar in 2013 slechts 6% van de respondenten zijn acties steunde, is dat in januari 2021 opgelopen tot 19 procent. Maar nog steeds keurt 56% zijn daden af. Onder jongeren scoort hij in januari 2021 echter aanzienlijk beter: in de leeftijdsgroep van 18-24 jaar steunt 36% hem, terwijl 43% zijn werk afwijst. Onder 25- tot 39-jarigen is dat respectievelijk 23 en 49%.
Na twee demonstraties waren de cellen overvol (foto twitter)
Waar de staatstelevisie hem vroeger negeerde, voert zij op dit moment een harde campagne tegen Navalny, die wordt voorgesteld als een westers geheim agent. 64% van de mensen die hun informatie van de staatstelevisie halen veroordeelt zijn gedrag. Het populairst is Navalny bij mensen die Telegram-kanalen gebruiken: 45% steunt hem, 40% wijst hem af.
Levada peilde ook de mening over Navalnys vergiftiging: 78% van de respondenten heeft van de novitsjok-aanslag gehoord, maar liefst 30% van hen gelooft dat de vergiftiging in scene is gezet. 19% noemt het een provocatie van westerse geheime diensten en slechts 15% denkt dat de Russische overheid hiermee een politieke tegenstander heeft willen elimineren.
(Bronnen: Meduza, FBK, Levada Centrum)
In opinieonderzoek van Levada zegt 26% de film van Navalny over Poetins paleis gezien te hebben, maar 77% dat het hun houding ten opzichte van Poetin niet heeft veranderd.