Voor Aleksej Navalny, op wie in augustus een (mislukte) aanslag met het gifgas novitsjok werd gepleegd, dreigt opnieuw een lange gevangenisstraf in Rusland. Volgens het Onderzoekscomité (SK), de federale recherche van Rusland, zou Navalny zich met zijn Fonds voor Corruptiebestrijding (FBK) en andere stichtingen schuldig hebben gemaakt aan grootscheepse fraude. In totaal zou Navalny van de 'meer dan 588 miljoen roebel aan donaties' 356 miljoen roebel (4 miljoen euro) hebben verduisterd door die in eigen zak te steken.
Aleksej Navalny in gesprek met de man die een aanslag op hem pleegde. Foto Wikimedia.
Als het inderdaad tot een strafzaak komt, hangt Navalny een gevangenisstraf van maximaal vijf jaar werkkamp boven het hoofd.
Het Onderzoekscomité meldde op 29 december 2020 dat een strafzaak tegen Navalny is geopend. 'Volgens gegevens van de recherche heeft Navalny, als de facto leider van de aangegeven organisaties [naast FBK gaat het om nog een aantal andere ngo's - red.], samen met andere personen van dit bedrag meer dan 356 miljoen roebel voor persoonlijke doelen gebruikt - voor de aankoop van privébezit, materiële bezittingen en de betaling van uitgaven (waaronder voor vakantie in het buitenland). Op die wijze werden de bij burgers opgehaalde middelen verduisterd', aldus het Onderzoekscomité.
De aantijging volgt op een eerdere aanklacht dat Navalny het land wederrechtelijk had verlaten door na zijn vergiftiging met novitsjok voor zijn medische behandeling naar Duitsland te gaan. Hij zou met deze reis, die niet vooraf door de justitiële autoriteiten was goedgekeurd, de justitiële voorwaarden voor zijn vervroegde invrijheidstelling uit een eerdere strafzaak hebben geschonden. Navalny was buiten bewustzijn toen hij in augustus vanuit een ziekenhuis in Omsk naar het Charité Ziekenhuis in Berlijn werd gevlogen, om daar behandeld te kunnen worden voor zijn novitsjok-vergiftiging. Poetin gaf persoonlijk toestemming voor zijn vertrek. Dat weerhield de Russische gevangenisdienst er niet van Navalny te gebieden begin 2021 terug te keren naar Rusland. Volgens Moskou is Navalny voldoende hersteld.
Navalny zelf heeft afgelopen maanden een en andermaal kenbaar gemaakt dat hij niet in ballingschap wil blijven, maar dat hij inderdaad vastbesloten is terug te keren naar Rusland.
Navalny wees vanuit Duitsland de aantijgingen van het Onderzoekscomité direct van de hand: 'De boekhouding van het Anticorruptiefonds toont glashelder hoeveel geld er binnen is gekomen en waaraan het is besteed. En het is volkomen duidelijk dat ik nooit een enkele cent van het fonds of andere kantoren heb gekregen. Mijn persoonlijke financiën zijn even transparant. Je kunt daar precies zien hoeveel ik krijg, waar ik het verdien en hoeveel ik uitgeef.'
In juli 2020 publiceerde Navalny zijn belastingaangifte, waarin hij een jaarinkomen van 5,4 miljoen roebel (ongeveer $73.000) opgaf. In oktober 2020 vertelde Navalny in een interview met de populaire blogger Joeri Doed dat het grootste deel van zijn inkomen stamt van juridische diensten die hij verleent aan de Russische filantroop Boris Zimin, aldus de Russische nieuwssite Meduza, die de nieuwe zaak tegen Navalny gedetailleerd onder de loep nam. 'En het geld dat ik verdien komt precies overeen met mijn levensstijl', zei Navalny tegen Doed.
Telefoongesprek met een van de moordenaars
Kort voor de feestdagen werd bekend welke FSB-agenten hebben meegewerkt aan de vergiftiging van Navalny, toen die op werkbezoek was in Tomsk. Navalny slaagde erin een van de FSB’ers, Konstantin Koedrjavtsev, zelf aan de telefoon te krijgen en hem vervolgens details over de vergiftiging te ontlokken. Navalny publiceerde de video van dit gesprek naderhand.
Konstantin Koedrjavtsev. Foto Wikimedia
In een telefoongesprek van drie kwartier, waarin Aleksej Navalny zich voordeed als de assistent van Nikolaj Patroesjev, hoofd van de Nationale Veiligheidsraad, ontfutselde hij bekentenissen aan Koedrjavtsev, lid van het FSB-team van acht man dat de oppositieleider al drie jaar lang op de voet bleek te volgen. Volgens Koedrjavtsev, expert in chemische wapens, mislukte de aanslag vanwege de noodlanding van het vliegtuig met de zieke Navalny in Omsk en de adequate reactie van het ambulancepersoneel, dat hem onmiddellijk behandelde tegen vergiftiging. Koedrjavtsev vertelde dat hij zichzelf bezig had gehouden met het reinigen van de achtergebleven kleren van Navalny, om alle sporen van novitsjok te verwijderen. Bijzondere aandacht ging daarbij uit naar de onderbroek van Navalny. De scoop is een samenwerking tussen Bellingcat en Navalny, lees hier het Bellingcatverslag. Het filmpje werd miljoenen keren bekeken.
De FSB heeft het telefoongesprek, hierboven met Engelse ondertitels, direct als fake van de hand gewezen en als een anti-Russische provocatie betiteld. Volgens de Russische geheime dienst is de techniek, die Navalny heeft aangewend om Koedrjavtsev heimelijk te bellen, alleen bekend bij buitenlandse inlichtingendiensten. Op zijn marathonpersconferentie, op 17 december, had Poetin eerder al gezegd dat het logisch was dat Navalny door de FSB in de gaten werd gehouden, aangezien hij wordt aangestuurd door de CIA. Maar in dezelfde verklaring kondigde de inlichtingendienst ook een processueel onderzoek aan. Dat wijst er op dat de FSB zelf niet uitsluit dat het telefoongesprek helemaal niet vervalst is.
Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov wilde niet inhoudelijk reageren op de onthulling, maar viel wel Navalny aan. Volgens de spreekbuis van de president lijdt Navalny aan 'grootheidswaan en achtervolgingsmanie'. Peskov stak de draak met hem . 'Er wordt gezegd dat hij zich vergelijkt met Jezus', aldus Peskov die er aan toevoegde dat Navalny 'obsessie met de gulp' van zijn onderbroek zich ook Freudiaans laat verklaren.
Meerderheid Russen gelooft niet in Russische rol
Een groot deel van de Russische burgers gelooft overigens niet dat de aanslag op Navalny mogelijk is gepleegd door de geheime dienst. Uit opinie-onderzoek van het onafhankelijke instituut Levada Centrum blijkt dat 15 procent gelooft dat de regering een opponent de mond heeft willen snoeren en 9 procent denkt dat het gaat om een persoonlijke wraakactie uit justitiële kringen. Volgens 30 procent is er niets gebeurd, omdat alles in scene is gezet, en 19 procent meent dat de aanslag op Navalny een ‘provocatie van een westerse inlichtingendienst’ is geweest. Jongeren onder de 25 jaar hechten meer geloof aan de versie dat Navalny door de autoriteiten is vergiftigd: 34 procent meent dat tegen 9 procent van de 55plussers.
Het team-Navalny staakt intussen zijn jacht op de mogelijke daders uit de FSB niet. Christo Grozev van onderzoekscollectief Bellingcat heeft in een interview met het Moskouse radiostation Echo Moskvy aangekondigd dat hij in de loop van januari nieuwe verhalen zal publiceren over drie moorden en twee moordaanslagen die deze eeuw ook door de FSB zouden zijn gepleegd of beraamd.
Grozev heeft al een document gepubliceerd met de reisgegevens van Koedrjavtsev en tien andere FSB’ers.