Vladimir Poetin blijft ook na zijn presidentschap immuniteit genieten als senator voor het leven. Het staatshoofd krijgt het recht om tot in lengte der dagen lid te zijn van de Federatieraad, het Hogerhuis van het uit twee kamers bestaande parlement van Rusland.
Op verzoek van het Kremlin heeft de Doema begin november een reeks wetsvoorstellen in behandeling genomen die de status van de Federatieraad en de daarin vertegenwoordigde senatoren veranderen. Het besluitvormingsproces is inmiddels zo ver gevorderd dat de wetswijzigingen in de staatkundige commissie van de Doema kunnen worden afgerond en daarna in drie lezingen door het Lagerhuis kunnen worden aangenomen.
Mocht Poetin na zijn presidentschap voor een levenslange post in de Senaat opteren, dan moet hij daartoe binnen drie maanden na zijn vertrek uit het Kremlin zelf een verzoek indienen.
'Uitstekende gezondheid'
De wetswijziging als zodanig is geen concrete aanwijzing dat Poetin (68) zich ook daadwerkelijk voorbereidt op een machtsoverdracht. Geruchten over zijn gezondheidstoestand in westerse media worden door het Kremlin afgedaan als ‘complete onzin’. Volgens zijn woordvoerder Dmitri Peskov verkeert Poetin in ‘uitstekende gezondheid’. De aanpassingen, waarover de Doema zich buigt, zijn een uitvloeisel van de nieuwe grondwet die eerder dit jaar door het parlement is aangenomen en op 1 juli ook in een volksraadpleging door de burgers is gefiatteerd.
De amendementen illustreren wel dat het Kremlin zich bekommert om de toekomstige immuniteit van de zittende president en een deel van zijn entourage. Conform de nieuwe wetsteksten kunnen er in de Federatieraad maar liefst zeven senatoren voor het leven worden benoemd en daarnaast nog eens dertig senatoren voor een termijn van maximaal zes jaar. Deze 37 speciale senatoren-honoris-causa worden bezoldigd en genieten strafrechtelijke immuniteit, zolang de Doema en de Federatieraad die niet heeft opgeheven. Deze benoemde senatoren, allen burgers met uitzonderlijke 'verdiensten voor de staat of de maatschappij’, worden door de zittende president aangewezen. De overige 170 leden van de Federatieraad worden aangewezen door de parlementaire en uitvoerende machtsorganen van de 85 bestuurlijke subjecten die Rusland rijk is.
Machtsoverdracht 31 december 1999. Foto Kremlin.
Belofte aan Jeltsin
Bij de vorige machtswisseling, eind 1999, toen Vladimir Poetin het stokje overnam van Boris Jeltsin, was de immuniteit van de vertrekkende president en zijn gezin vermoedelijk onderwerp van onderhandelingen tussen de komende en gaande man. Hoewel Jeltsin het later in zijn memoires zou ontkennen, zou premier Poetin aan president Jeltsin hebben beloofd dat hij en zijn familieleden niet zouden worden vervolgd voor strafbare feiten in de jaren negentig. Die immuniteit had vooral betrekking op eventuele zelfverrijking bij ondoorzichtige privatiseringsprojecten van staatsbedrijven en overheidsbezittingen.
Nadat Poetin in maart 2000 was verkozen tot president loodste hij snel een wet door de Doema die de immuniteit van het zittende staatshoofd formeel regelde. Ook deze wet wordt nu aangepast. Volgens een wijzigingsvoorstel, dat sinds 5 november bij de Doema ligt, wordt het moeilijker om een voormalige president van zijn immuniteit te beroven. Een ex-president kan voortaan alleen zijn immuniteit verliezen als hij zware strafrechtelijke misdrijven heeft begaan.
De federale recherche van het Onderzoekscomité (SK) moet dan een procedure tot strafvervolging in gang zetten. Daarna kan de immuniteit alleen worden opgeheven als de Doema daar met een gewone meerderheid voor stemt en de Federatieraad daarmee vervolgens binnen drie maanden met een tweederde meerderheid instemt. Deze regeling, geïnspireerd door de impeachment-wetgeving in de Verenigde Staten, geldt nu al voor het zittende staatshoofd.