Ook in Rusland neemt het aantal coronabesmettingen in de tweede golf inmiddels rap toe. Sinds 11 oktober worden rond de 13.000 besmettingen per dag gemeld, in Moskou alleen al ruim 4.000. Rusland was het eerste land ter wereld dat in augustus een COVID-19 vaccin goedkeurde en registreerde. Het vaccin werd ‘Spoetnik V’ gedoopt, naar de door de Sovjet-Unie gelanceerde satelliet die in 1957 als eerste een baan om de aarde maakte. Het met veel tromgeroffel aangekondigde coronavaccin wordt door de rest van de wereld met argusogen bekeken. Slechts 23% van de Russen zegt zich met het vaccin te willen laten inenten.
Ook de dochter van president Poetin heeft het Russische vaccin gekregen. Foto Wikipedia.
De afgelopen dagen zijn er in Rusland 125 mensen aan corona overleden en in totaal zijn dat er sinds het begin van de epidemie volgens officiële cijfers 22.722. Maar artsen en statistici gaan ervan uit dat het werkelijke dodental in Rusland vele malen hoger ligt.
De Moskouse autoriteiten zijn begonnen met het invoeren van nieuwe beperkende maatregelen om de verspreiding van COVID-19 te beperken. Zo wordt 65-plussers en mensen met chronische ziektes dringend gevraagd om thuis te blijven. De OV-kaart van 65-plussers is geblokkeerd tot 28 oktober en in de Moskouse theaters werden ouderen aangehouden door de politie waarna er met hen ‘voorlichtingsgesprekken’ werden gevoerd. In de Russische media werd gesproken van ‘razzia’s’.
Russische scholen en universiteiten gaan weer over op online lesgeven aangezien het openen van de schooldeuren op 1 september tot veel besmettingen onder scholieren en studenten heeft geleid.
De Moskouse burgemeester Sobjanin riep de inwoners van Moskou op om nog even vol te houden maar benadrukte er zeker van te zijn dat er ‘binnen enkele maanden’ echt een vaccin zal zijn dat op grote schaal geproduceerd kan worden. De vice-burgemeester van Moskou is inmiddels besmet met het coronavirus.
Twijfels over vaccin
Net als de rest van de wereld heeft Rusland veel belang bij een vaccin aangezien ook in Moskou de ziekenhuizen volstromen door de tweede golf. Het aantal coronagevallen heeft het aantal besmettingen van piekmaand mei overtroffen.
Het Russische vaccin is één van de negen vaccins wereldwijd die de laatste testfase hebben bereikt. Dat Rusland het vaccin al goedkeurde voordat het de derde testfase was ingegaan, wordt opgevat als politiek machtsvertoon. Andere landen ronden de derde fase eerst af alvorens het medicijn goed te keuren.
In de derde testfase zal Rusland het vaccin toedienen aan zo’n 40.000 mensen waaronder overheidsmedewerkers en binnenkort ook studenten en dienstplichtigen. Een aantal hooggeplaatsten waaronder minister van Defensie Sergej Sjoigoe en de Moskouse burgemeester Sergej Sobjanin hebben zich al laten inenten met het Russische vaccin.
De derde testfase zal naar verwachting negen tot twaalf maanden in beslag nemen. Concurrerende vaccinontwikkelaars zoals de Universiteit van Oxford zijn al in juli begonnen aan deze derde testfase.
Op de website van ‘het eerste geregistreerde vaccin tegen COVID-19’ is te lezen dat het Russische vaccin vernoemd is naar het Sovjet ruimtevaartprogramma omdat de eerste lancering van een ruimtesatelliet destijds ‘een nieuwe impuls aan het ruimteonderzoek wereldwijd gaf’. Het doel van de website over Spoetnik V is om ‘desinformatie’ over het vaccin, verspreid in internationale media, tegen te gaan. In het Westen is onder wetenschappers veel kritiek op het Russische vaccin.
Rusland verwacht 500 miljoen vaccins per jaar te kunnen produceren en zegt al 1 miljard aanvragen te hebben gehad van over de hele wereld. Zo is op de site van het Spoetnik V vaccin te lezen dat het al is besteld door o.a. Egypte, Oezbekistan en Nepal.
In Rusland zelf staat men echter niet te trappelen om zich te laten vaccineren. Uit een online-enquête van regeringspartij Verenigd Rusland blijkt dat slechts 23% van de Russen bereid is zich te laten vaccineren met het Russische coronavaccin. Van de 20.000 ondervraagde respondenten gaf 73% aan niet bereid te zijn zich te laten vaccineren. Een kleine groep van 4% liet weten al corona gehad te hebben en daarom geen vaccin nodig te hebben.
Wat weten we over Spoetnik-V?
Spoetnik V is ontwikkeld door het Gamaleja-Instituut voor Epidemiologie en Microbiologie in Moskou en wordt gefinancierd door het Russische Staatsinvesteringsfonds. Hoewel president Poetin zei dat het vaccin alle noodzakelijke testprocedures had doorlopen, maken wetenschappers binnen en buiten Rusland zich zorgen over de veiligheid van het vaccin.
Het Gamaleja-instituut heeft de uitslagen van testfase 1 en 2 van het Russische Spoetnik V vaccin gepubliceerd in het gerenommeerde medische tijdschrift The Lancet. Uit het onderzoek van het Gamaleja-instituut blijkt dat het vaccin een sterke immuunreactie veroorzaakte bij de gevaccineerde proefpersonen en veilig kan worden ingenomen door gezonde volwassenen.
Wel werd de kanttekening gemaakt dat verder onderzoek moet uitwijzen in hoeverre het vaccin effectief is in het voorkomen van COVID-19. Dat zal de derde testfase moeten uitwijzen: het uitproberen van het vaccin op 40.000 mensen. Overheidsmedewerkers, dienstplichtigen en studenten zullen op vrijwillige basis worden ingeënt om het vaccin te testen.
Critici zijn vooral sceptisch over het vaccin omdat het Moskouse Gamaleja-instituut te weinig informatie over het vaccin deelt. Daarom hebben een aantal westerse wetenschappers in een open brief in het medische tijdschrift The Lancet om meer gegevens gevraagd. Maar het antwoord van de Russische wetenschappers bevatte onvoldoende informatie om hun wantrouwen weg te nemen. Zo wilden de wetenschappers o.a. inzage in de originele onderzoeksgegevens maar dat weigerden de ontwikkelaars van het Russische vaccin.
Te kleine onderzoeksgroep
Voor Amerikaanse en Europese toezichthouders op de gezondheidszorg is een sterke immuunreactie niet voldoende voor goedkeuring van een vaccin. Hiervoor zijn grotere onderzoeksgroepen nodig. In het onderzoek van het Gamaleja-instituut werden voor elke testfase slechts 38 mensen getest, terwijl het vooral in de tweede testfase gebruikelijk is om aanzienlijk grotere onderzoeksgroepen te nemen.
Ook epidemioloog Anton Barchuk zei tegen Meduza dat hij niet twijfelt over de effectiviteit van het vaccin maar hij vraag zich wel af of het aantal proefpersonen niet te klein is geweest om bijwerkingen uit te sluiten.
Verder roepen de gepubliceerde onderzoekscijfers vragen op bij Westerse wetenschappers omdat zij meer details willen zien over hoe het onderzoek is uitgevoerd. Zo worden de Russische vaccinontwikkelaars beschuldigd van het manipuleren van onderzoeksgegevens uit testfase 1 en 2. Dat zou blijken uit het feit dat de testresultaten bij verschillende deelnemers aan het onderzoek opvallend veel overeenkomst vertoonden. Ze vinden het vooral onwaarschijnlijk dat het niveau van antistoffen bij verschillende proefpersonen en getest op verschillende tijdstippen bijna identiek is.
Volgens de onderzoekers van het Gamaleja-instituut zijn die overeenkomsten ‘toevalligheden’ en te verklaren omdat ze een kleine onderzoeksgroep hebben genomen. Ze leggen echter niet uit waarom ze in hun gecombineerde fase 1 en fase 2 onderzoek genoegen hebben genomen met zo'n kleine groep.
Verder vinden critici dat er cruciale informatie aan het onderzoek ontbreekt. Zo zouden andere wetenschappers ook de resultaten van de testen op dieren gepubliceerd willen zien en zouden ze graag meer informatie hebben over de achtergrond van de controlegroep die al corona gehad heeft.
Ook de Russische regio's maken zich op voor een tweede golf. Foto rechtenvrij.
Bronnen: Ria Novosti, Meduza, The Lancet, Sputnik V, BBC Russia, Deutsche Welle, Novaja Gazeta