De omstreden aanleg van een vuilstortplaats voor afval uit Moskou in de regio Archangelsk is voorlopig van de baan. Na bijna twee jaar protest van de lokale bevolking, kondigden lokale autoriteiten begin juni aan dat het contract met het bouwbedrijf is stopgezet. Zonder overheidssteun kan de ontwikkeling van de vuilstortplek bij treinstation Sjijes niet worden voortgezet. Het wordt gezien als een historische overwinning voor lokale ambtenaren en activisten.
Het verzet van de lokale burgersamenleving in Archangelsk tegen het storten van hoofdstedelijk afval in hun regio werd symbool voor het afvalprotest dat op meerdere plekken in Rusland speelt. Ook in Moskou vonden eenmansacties plaats als steunbetuiging aan deze protesten.
De beoogde vuilstortplaats bij het station van Sjijes.Foto ejatlas.org
In 2018 werd begonnen met de bouw van een vuilstortplaats midden in de taiga nabij treinstation Sjijes, duizend kilometer ten noorden van Moskou in de regio Archangelsk. De vuilstortplaats zou zeker drieduizend hectare beslaan en er zou veel bos voor worden gekapt. Dit riep onvrede op bij de lokale bevolking. Daarnaast waren burgers bang voor vervuiling van hun rivieren en daarmee ook van het drinkwater.
Afvalhervormingen
Het plan was om twintig jaar lang jaarlijks 500.000 ton afval te storten dat per trein vanuit Moskou zou worden aangevoerd. De Russische hoofdstad is namelijk naarstig op zoek naar mogelijkheden om haar afval elders te dumpen. In het kader van de zogenaamde ‘afvalhervorming’ worden er door heel Rusland stortplaatsen en vuilverwerkingsfabrieken gerenoveerd of bijgebouwd. In kritiek op de hervormingen klinkt dat er te weinig geïnvesteerd wordt in projecten om afval op een verantwoorde manier te verwerken. Burgers vrezen vooral de vervuiling van lucht en water en de daarmee samenhangende gezondheidsrisico’s.
Aanvankelijk werden in de regio rondom Moskou vuilstortplaatsen gemaakt of uitgebreid. Maar dit riep een golf van protest op bij burgers van omringende steden zoals in Kolomna en Volokolamsk. In die laatste stad gingen burgers in 2018 de straat op nadat kinderen met gezondheidsklachten in het ziekenhuis belandden. Een Nederlands bedrijf is daar uiteindelijk ingezet om via gespecialiseerde techniek de vrijgekomen gassen af te vangen en zodoende de stankoverlast te verminderen.
Maar ook de dunbevolkte regio Archangelsk zat niet te wachten op een afvalstortplaats in hun moerassige bossen. Lokale activisten deden er met wegsperringen en een tentenkamp alles aan om de voorbereidingen voor de bouwwerkzaamheden te dwarsbomen. Dit leidde in 2019 tot een reeks heftige confrontaties met veiligheidstroepen. In verschillende steden in Archangelsk namen duizenden burgers deel aan het protest.
Onwettige bouwwerkzaamheden
De inmiddels opgestapte gouverneur van de regio Archangelsk, Igor Orlov, ondersteunde de bouw van de stortplaats en negeerde het burgerverzet. Dit kwam hem op veel kritiek van de bevolking te staan. Dat de meeste inwoners van de regio tegen de komst van het Moskouse afval waren, bleek uit een peiling van het onafhankelijke Levada Centrum in augustus 2019. 'Zeker' tegen de komst van de vuilnisbelt was 84% van de inwoners plus nog eens 11% die er ‘waarschijnlijk’ waren. Slechts 3% ondersteunde het project. In april dit jaar trad de gouverneur af omdat hij door zijn steun aan het omstreden project geen vertrouwen meer genoot van de burgers. Zijn opvolger heeft zich in april dit jaar direct uitgesproken tegen de bouw van de vuilstortplaats en gaf ook opdracht om het project te sluiten.
Voor die wisseling van de macht had de kleine gemeente Oerdoma in de regio Archangelsk al een rechtszaak aangespannen tegen het bedrijf Technopark dat de vuilnisbelt zou bouwen. Begin 2020 oordeelde de rechtbank dat de werkzaamheden voor de stortplaats onwettig waren en dat het project niet aan alle regelgeving voldeed. Hierop moest de infrastructuur voor de bouw van de vuilstortplaats worden weggehaald.
Begin juni verklaarden uiteindelijk de regionale autoriteiten van Archangelsk dat de overheidssteun aan het project is stopgezet. Ook staat de aanleg van de vuilnisbelt niet langer op de lijst met zogenaamde ‘investeringsprojecten met prioriteit’. Dit betekent dat het bouwbedrijf geen aanspraak meer kan maken op belastingvoordelen en ook de grond niet goedkoper kan krijgen. Een historische overwinning voor burgers en milieuactivisten.
Bronnen: Znak, RBK, Vedomosti, Novaja Gazeta, BBC Russian, Levada Centrum