De strafrechtelijke vervolging van een politie-ombudsman in Moskou is volgens critici politiek gemotiveerd. De zaak zorgt voor ophef in de Russische hoofdstad waar het leven vooralsnog grotendeels stil ligt door corona. Er zijn eenmansacties gehouden ter ondersteuning van de opgepakte Vladimir Vorontsov en meerdere deelnemers werden gearresteerd. Journalist en oppositielid Ilja Azar kreeg vijftien dagen cel voor zijn eenmansactie. Zijn arrestatie riep weer nieuw verzet op.
Ilja Azar protesteert tegen de arrestatie van ombudsman Vorontsov en eenmansbetoger Nemytov. Foto van twitter
Vladimir Vorontsov werd begin mei gearresteerd, nadat speciale eenheden met geweld zijn woning hadden opengebroken. Er zijn inmiddels vier strafzaken tegen Vorontsov aangespannen die momenteel onderzocht worden. Voorlopig zit hij tot 6 juli vast.
Vorontsov is een ex-politieagent die na dertien jaar overheidsdienst opkomt voor de rechten van medewerkers van de politie, andere veiligheidsdiensten en cadetten. Hij is de oprichter van 'de politieombudsman’. Dit sociale media project is sinds 2017 actief op Vkontakte, de Russische equivalent van Facebook.
Met een half miljoen volgers waaronder veel politiemedewerkers, vormt dit project volgens critici een gevaar voor de autoriteiten. Vorontsov brengt namelijk misstanden en schandalen bij de politie aan het licht. In april stapte het hoofd van de politie in Novosibirsk op nadat de ombudsman geluidsopnames had gepubliceerd. Uit het materiaal bleek dat politiemensen met quota moesten werken om zoveel mogelijk boetes uit te schrijven voor het overtreden van de quarantaineregels.
Doorsnee medewerkers bij de politie zonder hoge functie verdienen weinig, terwijl ze wel gebukt gaan onder zware werkdruk en corruptie onder leidinggevenden. Niet zelden plegen politiemensen zelfmoord, de redenen zijn verschillend maar zijn vaak terug te voeren op een slecht werkklimaat. Als onofficiële politieombudsman helpt Vorontsov politiemedewerkers bij rechtszaken en zamelt geld in voor zieke medewerkers en hun familie. Daarbij uit hij openlijk kritiek op het Russische politieapparaat.
Drie huiszoekingen
Al in 2017, toen Vorontsov net was begonnen als politieombudsman, werd bij hem huiszoeking gedaan, waarbij zijn computer in beslag werd genomen. Ook werd er later door een onbekende geld op zijn rekening gestort. Dit jaar kwam de politie in april zowel het huis van Vorontsov als van zijn schoonouders doorzoeken. Nu werd Vorontsov verdacht van het verspreiden van nepnieuws over corona. Hij zou anoniem informatie hebben verspreid over cursisten van een militaire academie die besmet waren geraakt met COVID-19. Nieuws dat de Russische regering liever niet wil horen, maar Vorontsov bleef op vrije voeten.
Op 7 mei werd Vorontsov wel gearresteerd wegens afpersing. Volgens de verdenking heeft Vorontsov een voormalig politieagent gedwongen om hem 300.000 roebel (€4000) te betalen ‘voor het niet verspreiden van persoonlijke foto's’. Naast afpersing wordt Vorontsov ook beschuldigd van het verspreiden van porno, omdat hij na ontvangst van de som geld alsnog de foto's via sociale media zou hebben gepubliceerd. Ook een collega van Vorontsov is een verdachte in deze zaak.
Vorontsov wordt ook aangeklaagd voor twee andere soortgelijke zaken. Vorontsov ontkent alle beschuldigingen. Via zijn advocaat liet hij weten dat zijn strafrechtelijke vervolging te maken heeft met zijn mensenrechtenactiviteiten en zijn kritiek op de leiding van Binnenlandse Zaken. Het commentaar van zijn advocaat op sociale media luidde: ‘De hele zaak tegen Vorontsov is een vergelding voor zijn activiteiten. Het systeem bewijst weer eens zijn roekeloze wreedheid tegenover het individu. De beschuldiging berust op een complot.’
Politieagenten in Rusland. Foto rechtenvrij, Flickr.
Arrestaties na protestacties
Via Vkontakte, Telegram en Instagram is Vorontsov de informele vakbondsleider van politiemensen geworden. Als reactie op zijn arrestatie steunden politiemensen hem dan ook op sociale media met de hastag #vrijheidvoorVorontsov en 13.000 mensen ondertekenden een petitie voor zijn vrijlating. Ook vertegenwoordigers van de oppositie en mensenrechtenactivisten hebben publiekelijk om vrijlating van Vorontsov gevraagd. Zo ook televisiester Ksenia Sobtsjak en Ljoebov Sobol, van Aleksej Navalny's Anti-Corruptiefonds. Sobol wijdde haar wekelijkse YouTube programma aan de volgens haar onterechte en politiek gemotiveerde arrestatie van Vorontsov. In de video roept ze politiemensen op om 'hun ombudsman' te steunen.
Eind mei werden er in Moskou eenmansprotestacties gehouden ter ondersteuning van Vorontsov voor het hoofdgebouw van de politie. Eerst ging activist Viktor Nemytov in zijn eentje de straat op. Hoewel het in Rusland is toegestaan om in je eentje te protesteren werd Nemytov toch gearresteerd.
Als reactie hierop ging journalist en gemeenteraadslid Ilja Azar ook in zijn eentje demonstreren zowel voor vrijspraak van Vorontsov als voor vrijlating van Nemytov. Maar ook Azar zit nu vijftien dagen in de cel en journalisten en activisten zetten zich nu in voor zijn vrijlating. Ook andere journalisten die een eenmansactie voor vrijlating voor Vorontsov en Azar hielden zijn gearresteerd, omdat ze het regime van verhoogde paraatheid oftewel de quarantaineregels overtraden. De mensenrechtencommissie van de president heeft zich uitgesproken tegen de arrestaties van eenlingen die opkwamen voor Vorontsov.
Mark Galeotti, kenner van de Russische veiligheidsdiensten, merkte in zijn podcast op dat de arrestatie van Vorontsov duidelijk maakt dat zijn ombudswerk een doorn in het oog is van de autoriteiten. De vele steunbetuigingen van onder andere politiemensen geven volgens Galeotti aan dat de mentaliteit onder politiemensen aan het veranderen is en dat zij kritisch staan tegenover de macht.
Bronnen: Novaja Gazeta, BBC Russian, RBK, Interfax, OVD-Info