De dopingaffaire, waarin Rusland sinds de Olympische Winterspelen van 2014 in Sotsji is verwikkeld en die nu mogelijk zal uitmonden in een langdurige wereldwijde uitsluiting van het land, leidt tot nervositeit en tweespalt aan de top van de Russische sport. De autoriteiten zijn het niet eens wat ze moeten doen om te voorkomen dat Rusland van het mondiale toneel wordt verwijderd. De onderlinge meningsverschillen zijn aan het licht gekomen door het recente onderzoeksrapport dat het wereldwijde antidoping-agentschap WADA op 25 november 2019 heeft gepubliceerd.
Het Compliance Review Committee, dat het door de overheid gefaciliteerde maskeren van systematisch dopinggebruik moest onderzoeken, concludeert daarin dat de Russische sportautoriteiten de afgelopen jaren gewoon zijn doorgegaan met frauduleus handelen. Volgens de onderzoekscommissie is er gerommeld met de Russische databestanden die het WADA ter onderzoek kreeg. Sommige gegevens zijn verdwenen, andere data zijn juist slinks toegevoegd. Het WADA-comité stelt daarom voor om Rusland vier jaar lang uit te sluiten van enkele grote mondiale sportwedstrijden en de organisatie van grote toernooien te verbieden. Op 9 december 2019 besluit het bestuur van het WADA over dit voorstel.
Minister van Sportzaken Pavel Kolobkov. Foto Kremlin
Juridische strijd of hoofd in schoot?
De Russische regering wil dat het Russische agentschap RUSADA – vergelijkbaar met de Dopingautoriteit in Nederland en onderworpen aan het WADA – in beroep gaat tegen de bevindingen in het onderzoeksrapport en de mogelijke uitsluiting. Volgens minister Pavel Kolobkov van Sportzaken heeft Rusland aan alle verplichtingen voldaan, maar wil het WADA niet ‘luisteren’.
Maar directeur Joeri Ganoes van het Russische dopingagentschap ziet juist geen heil meer in juridische stappen. ‘Pavel Antonovitsj [Kolobkov – hs] kan dat wel zeggen, maar het is perspectiefloos’, aldus Ganoes, die pas twee jaar directeur is van RUSADA en dus niet betrokken was bij de grootscheepse, mede door de geheime dienst FSB georganiseerde, dopingfraude tijdens de Olympische Winterspelen van 2014. Ganoes stelde Kolobkov zelfs medeverantwoordelijk voor de vernedering die de Russische sport nu ondergaat. ‘Kolobkov had deskundigen moeten aantrekken die de wijzigingen in de databestanden hadden kunnen uitleggen en rechtvaardigen. Dat is niet gebeurd. Daarom is praten over gerechtelijke stappen nu slechts afleiding van de aandacht’, zei Ganoes in een radioprogramma.
Nervositeit
Intussen zijn verschillende Russische sportbonden zenuwachtig aan het worden over de consequenties van het nakende besluit van het WADA.
Aanleiding voor die nervositeit is niet alleen het mogelijke besluit van het WADA, maar ook de oproep van het Amerikaanse antidoping-agentschap USADA om alle Russische sportbonden volledig te weren op de Olympische Zomerspelen in Tokio 2020. ‘Het WADA moet strenger zijn. Alleen een resoluut antwoord biedt kans dat Rusland zijn gedrag verandert en kan de schone atleten beschermen. Het is treurig wanneer atleten lijden onder de fraude van hun regering of sportsysteem. Maar als we nu niet in staat zijn om ons teweer te stellen tegen Rusland, dat de regels nu al vijf jaar aan zijn laars lapt, zal dat nog meer schade berokkenen voor atleten binnen en buiten Rusland’, aldus directeur Travis Tygart van het USADA.
Bestuurders van Russische sportbonden hebben verontwaardigd gereageerd op dit voorstel van Tygart. Volgens hen zijn de individuele sportlieden niet schuldig, maar worden ze zo wel de dupe.
President Poetin tijdens een bijeenkomst met de Russische Sportraad. Foto Kremlin
Kremlin terughoudend
President Vladimir Poetin zwijgt vooralsnog, maar zijn woordvoerder Dmitri Peskov heeft wel gereageerd op het WADA-rapport. Het Kremlin ‘betreurt’ de aanbevelingen van het comité, maar blijft wel samenwerken met het mondiale dopingagentschap. ‘De Russische sportautoriteiten hebben altijd maximaal opengestaan voor samenwerking’, aldus Peskov twee dagen na publicatie van het rapport. Maar hoe het verder gaat, zei hij niet te willen voorspellen. Wel kon Peskov zeggen dat de voorbereidingen voor de organisatie van de Zomer Universiade in 2023 in Jekaterinburg doorgaan.
Ruim drie jaar geleden, toen de fraude via eerste onderzoeksrapporten van het WADA aan het licht kwam, zag president Poetin hierin nog de hand van de Amerikanen. Volgens Poetin, die doping in de sport ‘ontoelaatbaar’ zei te vinden, waren de beschuldigingen aan het adres van Rusland politiek gemotiveerd. Het Westen maakte zich toen volgens de president schuldig aan ‘politisering van de sport’. Gevolg van deze westerse houding zou wel eens een ‘scheuring’ binnen de mondiale sportwereld kunnen zijn, zei Poetin in 2016. Dat laatste is overigens niet gebeurd. Geen enkele belangrijke sportbond, aangesloten bij het Internationaal Olympisch Comité of de wereldvoetbalassociatie FIFA, heeft zich sinds 2016 afgescheiden.
Volgens toekomstig WADA-directeur Witold Banka heeft een besluit van zijn agentschap ook geen consequenties voor de Russische betrokkenheid bij het Europees Kampioenschap voetbal in 2020. Het Russische elftal heeft zich voor het EK 2020 geplaatst. Vier wedstrijden in dit toernooi worden gespeeld in Sint Petersburg. Alle andere grote internationale toernooien worden Rusland volgens de Pool Banka wel ontzegd.
Stem des volks?
Of veel Russische burgers net zo verontwaardigd zijn als de regering, is de vraag. Talrijke reacties op de website Sport.ru wijzen daar volgens Moskou-correspondent Tom Vennink van De Volkskrant in ieder geval niet op. In sommige reacties wordt sarcastisch vastgesteld dat niet alleen het WADA niet heeft geluisterd, maar ook Rusland niets heeft gehoord over de ‘sprookjes’ die de deskundigen van de regering kennelijk hebben verteld. Een enkeling noemt sportminister Kolobkov zelfs een ‘zwendelaar en oplichter’.