Russische pers: 'Trumps schending van telefoongeheim doodt diplomatie'

Dat Donald Trump de tekst van een vertrouwelijk telefoongesprek met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft vrijgegeven wordt in de Russische pers veroordeeld als een doodsteek voor de stille diplomatie die cruciaal is voor het vertrouwen tussen staten.

De commentaren in de Russische pers worden gekleurd door de dreiging dat Trump ook gesprekken met Poetin moet vrijgeven. Adam Schiff, voorzitter van de commissie inlichtingen van het Huis van Afgevaardigden, wil in het kader van zijn onderzoek naar machtsmisbruik door president Trump ook diens gesprekken met Poetin opvragen. Sinds het aantreden van Trump zijn er volgens de website van het Kremlin 11 telefoongesprekken tussen de twee mannen gevoerd.

Poetins woordvoerder Dmitri Peskov zei maandag dat vrijgeven van de gesprekken 'alleen mogelijk is met wederzijdse toestemming van beide partijen'. Peskov gaf aan te hopen dat de Russisch-Amerikaanse relaties nooit tot het dieptepunt zullen dalen dat vertrouwelijke telefoongesprekken openbaar gemaakt moeten worden. 'Volgens diplomatiek gebruik is dat niet toegestaan. Indien er Amerikaanse signalen in die richting komen, dan zullen we dat bespreken,' aldus Peskov. 

Trump vroeg in het uitgelekte telefoongesprek uit juli Zelensky compromitterend materiaal te leveren over Joe Bidens zoon Hunter, die destijds deel uitmaakte van het bestuur van het Oekraïense oliebedrijf Burisma. Terzelfdertijd oefende Biden druk uit om de Oekraïense procureur-generaal Sjokin te ontslaan. Trump zou militaire steun aan Oekraïne afhankelijk hebben gemaakt van de medewerking van Zelensky. 

Politicoloog Fjodor Loekjanov noemt de schending van het telefoongeheim in de regeringskrant Rossijskaja Gazeta 'een ondermijning van de diplomatie' en een 'degradatie' van de gangbare regels en afspraken over diplomatiek verkeer. 'In zekere zin zijn wij aanbeland bij de drempel van de dood voor de diplomatie. Zonder vertrouwelijkheid, zonder de mogelijkheid om belangrijke dingen discreet en openhartig te bespreken is diplomatie overbodig geworden. Contact verandert dan in het uitwisselen van officiële verklaringen, een demonstratie van machtsvertoon, geheime undercover-operaties (als die tenminste nog geheim kunnen blijven), alles behalve een dialoog met het doel om het ergens over eens te worden.'

Het opmerkelijkste noemt Loekjanov dat deze ontwikkeling niet het gevolg is van de informatierevolutie, maar 'het resultaat van angstwekkende ruzies en van een degradatie van de politieke klasse in veel landen.' Dankzij de globalisering heeft deze ontwikkeling 'waarlijk immense proporties aangenomen.' 

In dezelfde krant schrijft politicoloog Oleg Radzichovski onder de kop House of Cards 2019 dat de Democraten na het échec van het Mueller-onderzoek over de Russische inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen nu een nieuwe stok gevonden hebben om de president mee te slaan. 'Maar Trump is daar louter blij mee: bij een pr-oorlog spint hij alleen maar garen.' Zijn populariteit onder zijn kiezers stijgt en de Democratische presidentskandidaten willen niks liever dan Biden publiekelijk afbranden, aldus Radzichovski. 'Er is zelfs een variant die zegt dat Trump deze "anonieme onthulling" zelf heeft geënsceneerd.'

Van een afstand bezien zijn dit de perikelen op de 'schitterende hoogten van Capitol Hill': 'De president van de USA maakt afspraken met een buitenlandse leider tegen een concurrent bij de verkiezingen, betrekt een ander land op onduidelijke voorwaarden bij een ongemeen belangrijke binnenlands-Amerikaanse zaak, probeert Oekraïne op de binnenlands-Amerikaanse weegschaal te gooien. Hij zet in Oekraïne precies dat op touw waarvan men hem in verband met Rusland heeft beschuldigd....' Kennelijk, zegt de politicoloog, vindt een meerderheid van de Amerikanen dit ethisch volstrekt normaal.

c971cf6a83450d8aca1afb95859662c8 1569439160 extra large  Oekraïens president Zelensky en Amerikaans president Trump op woensdag 25 september. Bron: site president van Oekraïne

Misdadige opzet

Aleksej Naoemov interpreteert bij Carnegie Center Moscow het gedrag van Trump als een poging om een staatshoofd te dwingen invloed uit te oefenen op de Amerikaanse verkiezingsstrijd. 'En dat is een heel wat ernstiger overtreding dan de beruchte Russische inmenging [in de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 - red.]'. Terwijl uit het Mueller-rapport is gebleken dat Trump slechts passief voordeel had van de Russische inmenging, is hier volgens Naoemov sprake van misdadige opzet.

Toch ziet Naoemov winst voor de Amerikaanse president. Impeachment zal niet eenvoudig zijn en zijn doel - het besmeuren van een sterke presidentskandidaat - heeft Trump in ieder geval bereikt. 'Hij wil dat er een sfeer van schandaal en oneerlijkheid rondom Biden ontstaat, zodat de kiezers weten dat aan de oppervlakte misschien alles koek en ei lijkt, maar dat hij in werkelijkheid net zo'n vertegenwoordiger is van de oude gecorrumpeerde elite als Hillary Clinton, die niet te vertrouwen is. Trump heeft al gezegd dat Joe Biden en zijn zoon corrupt zijn. Daar hoeft hij niks meer aan toe te voegen.'

Schisma in de VS

Hoewel Trump ontkent Zelensky onder druk gezet te hebben, zullen 'Ukrainegate' en de afzettingsprocedure volgens oppositiekrant Novaja Gazeta verstrekkende gevolgen hebben. Volgens de krant is het 'onvermijdelijk dat de gestarte afzettingsprocedure het schisma in de Amerikaanse samenleving zal vergroten, waarbij meningsverschillen tussen globalisten en nationalisten, liberalen en conservatieven alleen maar zullen toenemen.' Volgens de krant is 'Zelensky een sleutelfiguur voor Trump geworden, wiens handelen veel betekent voor Trumps mogelijke herverkiezing.' 

Hoewel de publicatie van het bewuste telefoongesprek de reputatie van Zelensky in eigen land geen goed doet - de manier waarop Trump hem onder druk zet doet Zelensky er 'hulpeloos en onderdanig' uitzien - krijgt het verhaal ook internationaal een staartje, betoogt Maksim Joesin, vaste columnist van Kommersant. Trump liet zich negatief uit over de Franse en Duitse steun aan Oekraïne. Omdat Zelensky Trump niet duidelijk tegensprak, hebben deze uitspraken ook Oekraïne in diskrediet gebracht. 'Dit ziet er niet goed uit. De pogingen van Oekraïens ambassadeurs om excuses te maken in Parijs en Berlijn hebben geen zin, want zowel de Duitsers als de Fransen zullen een nare smaak overhouden aan dit verhaal.'

De gevolgen zijn echter groter voor de Verenigde Staten, aldus Joesin. Met de sneren die Trump uitdeelt aan Frankrijk en Duitsland zet de president twee Amerikaanse bondgenoten, Frankrijk en Duitsland in hun hemd, wat andere bondgenoten aan het denken zal zetten: 'Het Amerikaanse establishment liet zien dat niets heilig is in de hitte van de interne politieke strijd, dat allianties niet serieus genomen worden, en dat het zich niks gelegen laat liggen aan het effect dat de publicatie van een gesprek met een buitenlandse leider voor hem kan hebben. Dankzij de VS is een nieuw tijdperk in de geschiedenis van de wereldwijde diplomatie begonnen.'

Hierbij doelt Joesin op de mogelijke vrijgave van andere telefoongesprekken met wereldleiders, bijvoorbeeld met Poetin, een wens van vele Democratische congresleden. In dat geval zullen buitenlandse leiders zich wel twee keer bedenken voor ze vertrouwelijke informatie met Amerikaanse officials delen: 'Begrippen als vertrouwelijkheid en vertrouwen verliezen hun betekenis.'

Bronnen: Novaja Gazeta, Carnegie Centrum Moskou, Kommersant, Vedomosti, Rossijskaja Gazeta, The Guardian

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.