In Rusland staan drie tienerzussen terecht voor de moord op hun vader. Hun hangt 20 jaar cel boven het hoofd. Het proces roept maatschappelijk protest op, omdat de zussen zwaar werden mishandeld en zeggen uit zelfverdediging te hebben gehandeld. Huiselijk geweld komt op grote schaal voor in Rusland, maar wordt zelden of nooit bestraft. Activisten willen dat de wetgeving wordt aangepast.
De drie zussen Maria, Angelina en Krestina Chatsjatoerjan worden beschuldigd van moord met voorbedachte rade. Op 27 juli 2018 hebben zij hun 57-jarige vader in eigen huis in Moskou met messteken om het leven gebracht. In juni 2019 werd hun definitief moord met voorbedachte rade ten laste gelegd. Ze kunnen hiervoor twintig jaar gevangenisstraf krijgen. De advocaten van de zussen vinden dat het proces moet worden stopgezet, omdat de zussen zouden hebben gehandeld uit zelfverdediging.
Dit blijkt overigens ook uit het gerechtelijk onderzoek. De zussen die op het moment van de moord tussen de 17 en 19 jaar waren, blijken jarenlang het slachtoffer te zijn geweest van (seksueel) geweld door hun vader en zijn hierdoor psychisch getraumatiseerd. De oudste zus kampt met psychische problemen en zou in 2016 hebben geprobeerd zelfmoord te plegen. Ook de jongste zus zou ontoerekeningsvatbaar zijn geweest op het moment van de moord. De moeder en de broer van de meisjes zijn het huis een paar jaar eerder al ontvlucht. De vader zou de meisjes hebben verboden met hun moeder te communiceren.
Twee van de drie zussen Chatsjatoerjan (Foto Twitter)
Terwijl de aanklager beweert dat de zussen bewust en in overleg hebben gehandeld omdat de vader sliep op het moment van de moord, zeggen de advocaten dat de moord het gevolg was van een spontane actie ter zelfverdediging. Ook als de moord gepleegd is terwijl de vader sliep, zou de jarenlange voortdurende aanwezigheid en dreiging van geweld de zussen tot deze daad hebben gebracht. Volgens een petitie op de website Change.org die door bijna 300.000 mensen is ondertekend, zou de strafzaak tegen de zussen daarom moeten worden stopgezet. Het juridische onderzoek zou zich moeten toespitsen op het handelen van de vermoorde vader, zo willen de ondertekenaars.
De afgelopen maanden hebben veel burgers via sociale media, online petities of via eenmansacties hun steun uitgesproken aan de zussen. Zo stond op zaterdag 6 juli een kleine groep mensen in het centrum van Moskou in de rij om om de beurt een plakkaat vast te houden (voor eenmansacties is geen toestemming nodig) waarmee zij eisten dat de strafzaak tegen de zussen wordt stopgezet.
Aanvankelijk wilden de activisten een ‘Mars der zussen’ houden maar daarvoor was geen toestemming gegeven door de autoriteiten. Er wordt alsnog geprobeerd toestemming te krijgen voor 27 juli. Ook ging de mars niet door omdat de organisatoren van de mars bedreigingen hebben ontvangen van de niet officiële patriarchale anti-vrouwen beweging ‘Mannelijke staat’. Deze groep is zaterdag ook de straat op gegaan om te pleiten voor een veroordeling van de zussen.
Aanpassing van de wet
De mensen die hun steun betuigen aan de zussen zijn van mening dat zolang de wetgeving tegen huiselijk geweld in Rusland niet wordt aangescherpt, iedereen hetzelfde kan overkomen als de zussen Chatsjatoerjan. Dat dit incident heeft kunnen plaatsvinden is te wijten aan het systeem waarin huiselijk geweld niet strafbaar is, zeiden deelnemers van de eenmansacties tegen radiostation Echo Mosvky. Onder de demonstranten waren mensenrechtenactivisten, vertegenwoordigers van de Armeense diaspora (de zussen hebben een Armeense achtergrond) en andere burgers. Het onafhankelijke theater Teatr.doc organiseerde eind juni een actie uit solidariteit met de zussen Chatsjatoerjan waarbij de deelnemers op het toneel openlijk vertelden over hun ervaringen met geweld en voordrachten hielden over de strafzaak tegen de zussen.
Op 4 juli zei Tatjana Moskalkova, Poetins ombudsvrouw voor de mensenrechten, dat de zussen zich op het moment van de moord bevonden in ‘omstandigheden van geweld ’ en dat de rechtbank dit dus moest meenemen bij het bekijken van de zaak. ‘Ik leef zeer met deze meisjes mee’, zei de ombudsvrouw tegen RiaNovosti. Een paar dagen later, op 6 juli 2019, heeft de ombudsvrouw naar aanleiding van de zeer zware mishandeling van een zevenjarig meisje door haar tante in de autonome republiek Ingoesjetië laten weten zich in te willen zetten voor het aannemen van een wet tegen huiselijk geweld.
Moskalkova wil steun voor de ratificatie van het Verdrag van Istanboel (Raad van Europa) ter voorkoming en bestrijding van huiselijk geweld. ‘De huidige situatie is volkomen ondraaglijk en spreekt alle normen van beschaving tegen’ schrijft Moskalkova in een verklaring. Het is opvallend dat ze in haar verklaring wel verwijst naar de mishandeling van het jonge meisje uit Ingoesjetië, maar niet naar de zaak van de zussen Chastjatoerjan. Hoewel er onder burgers, activisten en feministen veel steun is voor de zussen Chatsjatoerjan ligt de zaak gevoelig bij het deel van de Russische bevolking dat voorstander is van een patriarchale samenleving.
Duizenden vrouwen veroordeeld
Huiselijk geweld is een wijdverspreid probleem in Rusland dat jaarlijks duizenden slachtoffers maakt. Meerdere onafhankelijke onderzoeken wijzen uit dat ongeveer 80% van de vrouwen die in Rusland vastzitten wegens moord, hun echtgenoot of een andere verwante om het leven hebben gebracht. Volgens een onderzoek uitgevoerd door Novaja Gazeta zou van de bijna 2500 veroordeelde vrouwen wegens moord tussen 2016 en 2018, 80% te maken hebben met zelfverdediging tegen huiselijk geweld.
Protest bij het OM in Moskou. 'Alle mensen zijn zusters. Laat de zussen Chatsjatoerjan vrij'.
Foto schermafbeelding YouTube
In 2017 is er een wetsaanpassing ingevoerd waarmee huiselijk geweld werd gedecriminaliseerd waardoor een pak slaag door een familielid dat voor 'de eerste keer' gegeven wordt niet meer strafbaar is. Volgens advocate Aljona Popova, die zich inzet voor vrouwen die het slachtoffer zijn van huiselijk geweld, worden vrouwen door deze wet aangemoedigd om zich meermaals te laten mishandelen en ontmoedigd om (juridische) hulp in te schakelen.
Bronnen: Newsru.com, Echo Mosvky, Meduza, Novaja Gazeta, RiaNovosti, BBC Russia