Op 24 januari kondigde oppositieleider Aleksej Navalny via YouTube een nieuw project aan: een ‘oorlog voor uw salaris’. Hij wil met zijn anti-corruptie fonds strijden tegen de lage salarissen van Russen door middel van een nieuwe vakbond.
Navalny legt uit dat werknemers van oligarchen slechts een tiende verdienen van mensen met vergelijkbare banen in het buitenland. Ondertussen geven diezelfde oligarchen veel geld uit aan omkoping en ontduiken ze belasting. Met zijn vakbond wil Navalny hogere lonen en meer economische gelijkheid bewerkstelligen. Volgens hem is een eerlijkere verdeling nodig voor verdere ontwikkeling van Rusland, en is deze zet ook bedoeld om corruptie te bestrijden.
Navalny zegt dat de meeste bestaande vakbonden onder één hoedje spelen met de regeringspartij Verenigd Rusland. Verder zouden ze vaak banden hebben met oligarchen, waardoor ze meestal verzuimen om voor werknemers op te komen.
In juni 2018 organiseerden de doorgaans nogal gezagsgetrouwe Russische vakbonden demonstraties tegen het nieuwe Russische pensioenstelsel. Dat stelsel wordt door een groot deel van de bevolking afgekeurd. De demonstraties werden op veel plaatsen goedgekeurd door de autoriteiten. Toen Navalny in augustus en september 2018 opriep om te demonstreren tegen datzelfde nieuwe pensioenstelsel werd hij gearresteerd. Nu is het pensioenstelsel per 1 januari alsnog in een afgezwakte vorm ingegaan. De vakbonden hebben in dit geval dus invloed uitgeoefend op beleid van het Kremlin, maar volgens Navalny is dat nog niet genoeg.
Met zijn vakbond richt Navalny zich in eerste instantie tot zes miljoen mensen die in overheidsdienst (zoals in ziekenhuizen en op scholen) werken. Hij wijst op de zogenaamde mei-decreten (presidentiële plannen) van 2012, waarin Poetin na zijn herverkiezing zelf beloofde dat de salarissen gelijke tred zouden houden met de economische groei. De oppositieleider legt uit dat de salarissen van ambtenaren toen gekoppeld werden aan het gemiddelde salaris van elke regio. Zo is er per beroep een regionaal minimumloon.
In 2018 vernieuwde de president de mei-decreten voor zijn huidige ambtstermijn. In deze versie staan vergelijkbare beloften, maar deze worden volgens Navalny niet nagekomen. Om duidelijkheid te scheppen heeft hij een website gemaakt waarop werknemers van elke regio en elk beroep kunnen zien wat hun minimale salaris zou moeten zijn. Als het salaris te laag is, kunnen mensen een klacht indienen waarmee de juristen van Navalny’s fonds aan de slag gaan. Zo willen zij bewerkstelligen dat Poetins beloftes op lokaal niveau worden nageleefd.
In mei 2013 leverde Poetin al kritiek op regionale functionarissen in de gezondheidszorg, omdat het beloofde overheidsgeld wel in de verschillende regio’s terecht was gekomen, maar vervolgens voor een groot gedeelte verdween. Navalny wijst er op dat er sindsdien weinig is veranderd. Daarom stelt hij zich nu op als verdediger van het volk die niet alleen verandering belooft, maar deze ook wil realiseren. Hij zegt aan het einde van zijn filmpje dat deze actie niet alleen is bedoeld voor aanhangers van de oppositie. Door deelname kunnen burgers laten zien dat het huidige systeem niet naar behoren werkt. Door Poetins verkiezingsbeloften te willen inlossen legt hij het falen van de huidige autoriteiten bloot.
Journalist Oleg Kasjin schrijft op de site Republic.ru dat er in Rusland geen serieuze en onafhankelijke vakbonden bestaan. Daarom maakt deze actie van Navalny veel indruk. 2018 was een slecht jaar voor de oppositiepoliticus, doordat hij zich niet kandidaat mocht stellen voor de presidentsverkiezingen en vaak in de gevangenis werd gezet. Doordat hij weinig praktische invloed kon uitoefenen op Ruslands politieke systeem, leek zijn charisma uitgewerkt. Deze actie zou daar volgens Kasjin verandering in kunnen brengen. Nu Poetins (pensioen)hervormingen de Russische burgers hard treffen, probeert Navalny uitkomst te bieden door middel van een meer linkse politiek. Volgens de kritische krant Novaja Gazeta zal Navalny's nieuwste project door velen als populistisch worden bestempeld.
De reacties vanuit het Kremlin zijn opvallend positief. Woordvoerder Dmitri Peskov juicht een controle op de naleving van de mei-decreten in principe toe, maar zei de details van Navalny’s nieuwe project niet te kennen. Leiders van andere vakbonden zijn niet te spreken over de nieuwe ontwikkelingen. Zo zegt Sergej Chramov, hoofd van de Unie van Russische Vakbonden, tegen Novaja Gazeta dat vakbonden zich ‘in tegenstelling tot politieke partijen rechtstreeks bekommeren om het lot van mensen’.
Bronnen: Meduza, TV Dozjd, Novaya Gazeta, Navalny.com, TASS, Republic.ru