Prestigieuze particuliere universiteit moet dicht

De universitaire wereld maakt zich zorgen over de druk die de regering, onder het mom van kwaliteitseisen, uitoefent op het particuliere onafhankelijke hoger onderwijs in Rusland. Op 21 juni trok de Russische onderwijsinspectie Rosobrnadzor de licentie in van de Moskouse School voor Sociale en Economische Wetenschappen, beter bekend als Sjaninka.

Volgens de inspectie voldoet de academische onderwijsinstelling in Moskou niet aan de standaarden die de Russische wet stelt. Volgens bronnen op Sjaninka zelf is de licentie ingetrokken op aanwijzing van de staatsveiligheidsdienst. De FSB zou de universiteit ‘te onafhankelijk en liberaal’ vinden en haar ook wantrouwen wegens de vele internationale contacten, aldus de nieuwssite The Bell. Ook de Britse connectie van de academie zou een rol hebben gespeeld. De diplomatieke betrekkingen tussen Moskou en Londen zijn door de gifgasaffaire met dubbelspion Skripal tot een dieptepunt gedaald.

Precedent in Sint-Petersburg

Sjaninka is niet de eerste universiteit die de deuren voor studenten moet sluiten. Eerder verloor de onafhankelijke Europese Universiteit in Sint Petersburg in maart 2017 haar licentie. De overeenkomst tussen Sjaninka en de Europese Universiteit is dat het particuliere instituten zijn, die een internationaal georiënteerd curriculum aanbieden en daarbij nauw samenwerken met buitenlandse universiteiten. De academische staven van de twee universiteiten hebben internationale allure. Beide universiteiten zijn ook relatief klein. Er studeerden ongeveer 300 studenten.

Sjaninka.jpgStudiezaal in Sjaninka (foto Sjaninka)

Volgens rector Sergej Zoejev wekte de onderwijsinspectie de indruk dat ze haar oordeel in haast wilde vellen. Op de derde dag werden de inspecteurs al weer teruggeroepen. Hij ontkende niet dat Sjaninka niet op details kan worden verbeterd, maar sommige gebreken zijn aantoonbaar onjuist, aldus Zoejev.

De officiële motivatie van de inspectie om Sjaninka te willen sluiten, wordt door critici in twijfel getrokken. Ruim tweehonderd academici van instellingen in binnen- en buitenland hebben daar vervolgens in een open brief protest tegen aangetekend. Volgens de ondertekenaars is het goed dat de inspectie de competenties van een universiteit toetst, maar niet louter en alleen om haar ‘uit te roeien’, schrijven ze. ‘Wij zijn ervan overtuigd dat’ Sjaninka een ‘unieke onderzoekuniversiteit is die de concurrentie in de internationale arena’ aankan, aldus de ondertekenaars.

Sjaninka biedt studieprogramma’s aan in rechten, sociologie, psychologie, bestuurskunde, geschiedenis en internationale betrekkingen. De universiteit werkt nauw samen met buitenlandse universiteiten. Wie een masterdiploma bij Sjaninka haalt, krijgt ook een bul van deze partnerinstellingen. Sjaninka is in 1995 mede opgericht door de socioloog Theodor Shanin, een Brit die in 1930 in Vilnius is geboren en na het Molotov-Ribbentroppact bijna tien jaar in ballingschap in Siberië gevangen heeft gezeten.

Ook protest van staatsuniversiteiten

De protestbrief tegen de dreigende sluiting van Sjaninka is onder anderen ondertekend door academici van (particuliere) universiteiten uit Rusland zelf, Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Polen en Litouwen.

Onder de open brief staan geen handtekeningen van Nederlandse wetenschappers. Het protest wordt wel onderschreven voor wetenschappers van Russische staatsinstellingen, zoals de MGOe Lomonosov, de staatsuniversiteiten uit Sint Petersburg en Novosibirsk en de Staatsuniversiteit voor Humaniora. Ook medewerkers van de Presidentiële Academie voor Volkshuishouding en Openbaar Bestuur en de Academie der Wetenschappen hebben de open brief getekend.

Voorzitter Aleksej Koedrin van de Russische Rekenkamer, een liberale vertrouweling van president Poetin, deelt de kritiek op het besluit van de onderwijsinspectie. Volgens Koedrin is Sjaninka een van de beste particuliere universiteiten van Rusland. De formele criteria die Rosobrnadzor hanteert, belemmeren alleen maar het werk van de goede instellingen en staan ook haaks op de ontwikkelingsdoelstellingen, aldus Koedrin.

Quasi-clandestien?

Als Sjaninka inderdaad haar licentie definitief moet inleveren – beroep bij de rechter is mogelijk – dan wil dat niet zeggen dat de universiteit ook helemaal ophoudt te bestaan. Volgens de rector gaat het onderwijs gewoon door. Ook als de instelling geen Russische diploma’s mag uitreiken, kunnen studenten er nog wel een Engelse bul krijgen. Maar het is zeer de vraag of Sjaninka op zo’n manier kan overleven. Professoren en studenten kunnen het zekere voor het onzekere nemen en uitwijken naar andere (staats)universiteiten, zo leert de ervaring bij de Europese Universiteit in Sint-Petersburg.

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.