In Moskou zijn op 25 mei huiszoekingen gehouden bij het gerenommeerde avantgardetheater Gogol Tsentr en zijn artistiek leider Kirill Serebrennikov op verdenking van verduistering van subsidiegeld. 17 medewerkers van het theater zijn verhoord en de voormalige directeur en de boekhouder zijn aangehouden. De boekhouder wordt inmiddels verdacht van verduistering van 1,2 miljoen roebel (18.000 euro).
Ook in het centrum voor moderne kunst Vinzavod (Wijnfabriek) zijn de kantoren doorzocht, evenals de woning van de directeur van het bekende jeugdtheater RAMT, Sofja Apfelbaum, voorheen medewerker van het ministerie van Cultuur. Serebrennikov werd meegenomen voor verhoor. Hij zei ‘geschokt’ te zijn.
De directeur van het Bolsjoj Theater, Vladimir Oerin, heeft Poetin direct een brief geschreven waarin hij protesteert tegen de actie tegen Serebrennikov. Volgens de Kremlin-correspondent van de krant Kommersant vroeg regisseur Jevgeni Mironov op een ceremonie in het Kremlin, waar medailles werden uitgereikt aan kunstenaars, Poetin om opheldering. 'Waarom was dit nodig? U vliegt maandag naar Parijs!' zou Mironov hebben gezegd, waarop Poetin antwoordde: 'Het zijn idioten!'
Verontruste fans verzamelden zich gisteravond bij theater Gogol Tsentr (foto rechtenvrij)
Filmregisseur Aleksandr Sokoerov reageerde in de Novaja Gazeta als volgt op de affaire: 'We hebben slechte herinneringen aan zulke zaken. En niemand heeft tegen ons gezegd dat er sinds die vervlogen tijden iets kardinaal veranderd is bij ons. De overheid heeft niet luidkeels tegen ons gezegd: Burgers van Rusland, maak u geen zorgen! De machtsorganen zijn veranderd. Wij zijn niet de erfgenamen van dat systeem waarin alles en iedereen verdacht was en het onmogelijk was onder die verdenking uit te komen.' Als Serebrennikov tot emigratie zou worden gedwongen zou dat een grote schok zijn, zei Sokoerov.
Volgens het Onderzoekscomité van het Moskouse Openbaar Ministerie houdt het onderzoek verband met de verdenking van verduistering van rond de 200 miljoen roebel aan subsidiegelden voor de Zevende Studio. De studio is gelieerd aan het theater en geregistreerd op het privéadres van regisseur Serebrennikov, die als getuige is verhoord. De verantwoording voor de besteding van de gelden, bestemd voor een aantal toneelstukken en producties, zou niet op orde zijn geweest en in de periode 2011-2014 zouden sommen gelds zijn verduisterd. Maar commentatoren leggen een verband met eerdere aanklachten van het activistische fonds ‘Kunst zonder grenzen’, dat al tijden ageert tegen aanstootgevende scènes met naakte lichamen en scheldwoorden in het theater.
Een bron bij het ministerie van Cultuur bevestigde tegenover persbureau Meduza dat de zaak voortvloeide uit klachten van het fonds over ‘scheldwoorden, propaganda van immoreel gedrag en pornografie’. Het fonds ontkent elke betrokkenheid bij de aanklacht.
Het fonds organiseerde begin 2015 de tentoonstelling ‘Op de bodem’, waar foto’s van ‘aanstootgevende’ scènes uit voorstellingen in verschillende theaters werden gekoppeld aan de bedragen aan overheidssubsidies die zij ontvingen. Andrej Groznetski zei toen namens het fonds dat ‘de in de toneelwereld in de laatste jaren ontstane situatie moet worden aangepakt, de subsidiëring van de bespotting van het klassieke toneel en het modieuze zedenbederf moeten worden gestaakt en de staat echte kunst moet ondersteunen.’
Gisteravond verzamelden zich zo’n honderd verontruste fans bij het theater. Actrice Tsjoelpan Chamatova las een door 20 theatermakers ondertekende ondersteuningsbrief voor en sprak de hoop uit dat het onderzoek eerlijk en onpartijdig zou verlopen. ‘Kirill Serebrennikov is een van de opmerkelijkste Russische regisseurs van dit moment, wiens verdiensten niet alleen in ons land, maar in de hele wereld erkend worden. Wij kennen hem als een eerlijke, fatsoenlijke en open persoon,’aldus Chamatova.
Ook verscheen de ‘Russisch-orthodoxe activist’ Dmitri Tsorionov (pseudoniem Enteo) ten tonele, die verklaarde dat het werk van Serebrennikov gebaseerd is op ‘daden van pedofilie, homoseksualiteit en voortdurende bespotting van de Russisch-orthodoxe kerk’. De volgende die moet worden aangepakt is Konstantin Rajkin, artistiek leider van theater Satirikon, verklaarde Enteo. Rajkin hield een half jaar geleden op de jaarlijkse conferentie van theatermakers een filippica tegen de oprukkende (zelf)censuur.
Lees ook dit artikel in Die Welt over het toneel van Serebrennikov.