Na de aanvankelijke euforie over de verkiezing van Trump begint men zich ook in Rusland zorgen te maken over de onvoorspelbaarheid van de nieuwe president. Vooral de harde taal over teruggave van de Krim in ruil voor opheffing van de sancties treft de Russen zeer onaangenaam. 'Wij geven ons grondgebied niet terug. De Krim is grondgebied van de Russische Federatie', kaatste Maria Zacharova, woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken terug.
De speaker van het Russische parlement, Vjatsjeslav Volodin, noemde alle gepraat over 'de ontvreemding van de Krim uit Rusland een aanslag op ons land. Laten we dat thema dus rusten. Een of andere perssecretaris heeft iets geroepen... het zal niet de laatste keer zijn,' zei Volodin.
Volgens Viktor Ozerov, voorzitter van de Defensiecommissie van de Senaat, kan van teruggave van de Krim geen sprake zijn. 'De Krim is Russisch en is geen onderhandelingsobject tussen Rusland en de VS, wat er ook op het spel staat,' waarschuwde hij. 'De eis om de Krim terug te geven aan zijn wettige eigenaar is net zo onuitvoerbaar als wanneer Rusland van de VS zou eisen Alaska terug te geven.'
Riskant, maar niet irrationeel
Ook politieke commentatoren breken zich het hoofd over de zigzag-koers. Analist Fjodor Loekjanov verklaart die in regeringskrant Rossijskaja Gazeta uit het feit dat Trump als CEO te werk gaat. ‘Maar wat mogelijk is in een bedrijf werkt niet bij het besturen van een gigantisch land, vooral niet als er sprake is van praktische sabotage door de heersende klasse.' Loekjanov blijft positief en noemt de daden van Trump weliswaar ‘riskant, maar niet irrationeel’. De president begrijpt dat hij het met de elite nooit eens zal worden, 'omdat hij te veel afkeer oproept'. Maar Trump heeft meer steun bij de bevolking. ‘Door besluiten te nemen die zijn opponenten shockeren, laat Trump zijn basis keer op keer zien dat hij geen duimbreed afwijkt van wat hij beloofd heeft tijdens zijn campagne, zelfs als die beloften waren ingegeven door openlijk populisme.’
Volgens Loekjanov werkt Trump instinctmatig, wetende dat hij opereert in een revolutionaire situatie. 'Er rijpt een breuk in de politieke trend’ en daarom breekt hij taboe na taboe. Maar dat de president alles benadert als een zakendeal bergt ook gevaren in zich, aldus de analist. Rusland heeft zelf met dat bijltje gehakt in de jaren 90: 'Het doet denken aan de ons uit de jaren 90 welbekende benadering van “razzia – terugtocht”. Dat wil zeggen keiharde druk uitoefenen met de bedoeling gunstige voorwaarden te creëren voor verdere deals.’ In de internationale politiek is dat behoorlijk riskant, waarschuwt Loekjanov. ‘Laten we ons niet beter voorstellen dan we zijn, Rusland heeft ook op die manier geopereerd en de karakters van veel van onze politieke en zakenelite zijn gevormd in die periode, waarin ‘raids’ de norm waren.’
Tactische zet van Trump?
In de regeringsgetrouwe krant Izvestia stelt de politicoloog Alexander Domrin dat Trump op dit moment meer nederlagen lijdt dan overwinningen behaalt in eigen land. Rechters houden zijn decreten tegen, de wetgevende macht torpedeert belastingmaatregelen, zijn Nationale Veiligheidsadviseur Flynn moest aftreden. In deze omstandigheden zou het ‘onlogisch en gevaarlijk’ zijn als Trump zich met een niet zo’n principiële kwestie als versoepeling van de sancties tegen Rusland aan een nieuwe lawine van kritiek zou blootstellen. ‘Temeer daar de schade van de anti-Russische sancties voor het Amerikaanse zakenleven niet zo evident is.’
Domrin citeert Thomas Graham, die voor het consultancykantoor van Henry Kissinger werkt en wellicht de nieuwe Amerikaanse ambassadeur in Moskou wordt. Graham stelt dat ‘iedere stap van Trump om contact met Poetin te leggen op ongelofelijk grote weerstand zal stuiten in zijn eigen nationale veiligheidsapparaat’. Het is daarom niet opportuun voor Trump om zich nu te richten op verbetering van de relaties met Rusland. Hij moet eerst orde op zaken stellen in eigen huis. De uitspraken van Trumps woordvoerder Sean Spicer over de teruggave van de Krim in ruil voor verbetering van de relaties zijn grotendeels bestemd voor binnenlands gebruik in de Verenigde Staten, meent Domrin.
Of begin nieuwe controntatie?
Op de site van het radiostation Echo van Moskou is de liberale econoom Andrej Illarionov bang dat het Kremlin zich met zijn inmenging in de Amerikaanse verkiezingen geweldig heeft misrekend. Hij voorspelt dat het de geschiedenisboeken zal ingaan als ‘een van de ergste mislukkingen van geheime acties’. Hij denkt dat Rusland aan het begin staat van een nieuwe periode van confrontatie met de VS, die scherper zal zijn dan onder Obama en ook scherper dan wanneer Hillary Clinton zou zijn gekozen. Als eerste tekenen ziet Illiaronov dat Trump op dit moment contact met Poetin afhoudt; dat hij weigert om het verdrag ter beperking van strategische wapens te verlengen; dat Trump al tweemaal sprak met de Oekraïense president Porosjenko en dat er al sprake is van een ontmoeting tussen hen beiden; dat de Amerikaanse VN-ambassadeur Haley heeft gezegd dat de Krim moet worden teruggegeven aan Oekraïne voordat de VS hun sancties tegen Rusland zullen opheffen; dan is er het aftreden van veiligheidsadviseur Flynn; en tenslotte de recente tweet van Trump waarin hij stelt dat de Krim door Rusland is geannexeerd.
Volgens commentator Maksim Troedoljoebov in de zakenkrant Vedomosti heeft het er alle schijn van dat Rusland op dit moment een groter probleem is voor Amerika dan andersom. Het gaat in Amerika alleen nog maar over Rusland. Trump doet de laatste dagen zijn uiterste best, aldus Troedoljoebov, om zich 'harder' op te stellen tegenover Rusland dan de 'zachte' Obama. Dat blijkt bijvoorbeeld uit zijn tweet 'De Krim is door Rusland INGENOMEN tijdens de regering van Obama. Was Obama niet veel te zachtaardig tegenover Rusland?'
'In dit verband is het moeilijk voorstelbaar dat de Amerikaanse president zich soepel zal opstellen in de onderhandelingen met Rusland. Welke stap hij ook zet, vooral als hij concessies doet, alles zal onder de microscoop gelegd worden. Het is alweer moeilijk voorstelbaar dat er ooit sprake was van een window of opportunity, dat hier te lande leidde tot het heffen van de glazen op de overwinning van Trump. Maar wie weet was dat venster wel juist [Ruslands] kans om een probleem te worden voor de nieuwe administratie. Dat is dan in ieder geval goed gelukt.'
Militair commentator Viktor Baranets schreef in de Komsomolskaja Pravda, dat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mattis nog onlangs 'unisono met Trump' zei dat de VS er met Rusland uit moeten zien te komen. Vervolgens zei hij op een NAVO-bijeenkomst dat met Moskou 'vanuit een positie van kracht' moet worden gesproken. 'Zulke verklaringen verdiepen slechts de loopgraven van de nieuwe "Koude Oorlog" waarin de verhoudingen tussen Rusland en de VS sinds Obama zijn beland,' aldus Baranets.
'Mattis moet zich realiseren dat Rusland geen hulpeloze dwergstaat is die je bang kunt maken of je "spelregels" kunt opleggen.' De commentator verbaast zich erover dat de president zijn oordeel over de NAVO in korte tijd radicaal gewijzigd heeft. Tijdens de verkiezingscampagne 'noemde Trump de alliantie verouderd en nutteloos. Maar een paar maanden later, toen Trump zitting nam in de Oval Office, sprak hij "volledige steun" uit voor de NAVO. Zoals gezegd: zonder de hulp van een goede fles snap je niks van de standpunten van de president. Evenmin als trouwens van die van het Pentagon.'
'