In een (Russischtalig) interview met de Voice of America schetst Thomas Graham, directeur van consultancybureau Kissinger Associates en getipt als de nieuwe ambassadeur in Moskou de contouren van een pragmatische relatie met Rusland, zoals Trump die zou (moeten) voorstaan. De annexatie van de Krim zou bijvoorbeeld 'gelegaliseerd' kunnen worden door financiële compensatie van Oekraïne en een tweede, dit keer legaal georganiseerd referendum onder de bevolking.
Ex-diplomaat Graham, rechterhand van Henry Kissinger (93), groot voorstander van verbetering van de betrekkingen met Rusland, was prominent deelnemer aan het 'Boisto-initiatief', een diplomatiek topoverleg tussen Rusland en de VS over de Oekraïnecrisis in augustus 2014 op het Finse eiland Boisto. Destijds was al het uitgangspunt neutraliteit van Oekraïne, demilitarisatie van het zuid-oosten van het land en een pragmatische oplossing voor de Krim. Graham is voorstander van opheffen van de sancties tegen Rusland, in ruil voor een stapsgewijze realisatie van de vredesakkoorden van Minsk.
Meningsverschil over soevereiniteit
Rusland heeft culturele, historische en persoonlijke belangen in Oekraïne, zegt Graham. 'Maar de erkenning van die belangen betekent niet dat we Rusland een invloedssfeer moeten toekennen.' De laatste 60-70 jaar, en in sommige gevallen al de afgelopen 300-400 jaar baseren wij ons op de 'Europese principes van souvereiniteit, territoriale integriteit, legitiem gebruik van geweld en het zelfbeschikkingsrecht'. Washington en Moskou zijn het daar grosso modo over eens, aldus Graham, maar interpreteren die uitgangspunten verschillend.
We moeten in onze buitenlandse politiek 'niet uitgaan van een geïdealiseerd beeld van Rusland, zoals we het ons 25 jaar geleden na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie voorstelden en al zeker niet van het demonische beeld van Rusland dat de meerderheid van de westerse pers vandaag de dag schetst,' aldus Graham.
Oekraïens lidmaatschap van de NAVO is onwenselijk en de sancties moeten worden opgeheven, maar wel 'in ruil voor concrete stappen'. Graham stelt daarom voor de Minsk-akkoorden in delen op te knippen en Moskou versoepeling van het sanctieregime aan te bieden in ruil voor stapsgewijze invoering van Minsk. [De Minsk-akkoorden verlenen Oost-Oekraïne een zekere mate van autonomie, in ruil voor terugtrekking van de Russische troepen en herstel van de Oekraïense controle over de grens. Kiev en Moskou zijn het hierover fundamenteel oneens: Rusland erkent niet dat het zich in de oorlog mengt, Oekraïne eist de soevereiniteit over haar grondgebied terug - red.].
Oplossing voor de Krim
Een oplossing voor de status van de Krim mag niet op de lange baan geschoven worden, aldus Graham. 'Ik denk dat Moskou belang heeft bij legitimatie van haar controle over de Krim. Gewoon zeggen: "De Krim is van ons en daar gaan we het niet meer over hebben" is een inadequate reactie, voorla als Rusland de banden met Europa wil herstellen en de economie van de Krim wil ontwikkelen.'
Graham vindt dat Amerika en Rusland met dit probleem creatief moeten omgaan. Hij denkt bijvoorbeeld aan 'compensatiebetalingen aan Oekraïne of het doorvoeren van een tweede referendum, rekening houdend met de gerezen twijfels over de legitimiteit van het eerste referendum over aansluiting bij Rusland'. Er kan ook onderhandeld worden over de exploitatie van offshore grondstoffen, 'wat niet direct de feitelijke situatie op het schiereiland wijzigt, maar het mogelijk maakt de wensen van de bevolking van de Krim te respeceteren zonder de economische en veiligheidsbelangen van Oekraïne te schaden'.
Over het Russische hacken van de Amerikaanse verkiezingen zegt Graham dat alle veiligheidsdiensten ter wereld zich bezighouden met cyberintelligence. 'Het probleem zit hem in de pogingen de hackers-aanvallen te koppelen aan de publicatie van de verkregen informatie. Ik heb geen toegang tot intelligence-informatie en daarom is het zeer moeilijk met zekerheid te zeggen dat Rusland hier achter zit. En nog veel lastiger om te beweren dat Poetin, zetelend in het Kremlin, zich hier persoonlijk mee heeft beziggehouden. Ik sluit niet uit dat Rusland hierachter zit, maar ik kan ook niet uitsluiten dat er andere landen of personen zijn, die er belang bij hebben dergelijke informatie te publiceren en het via andere kanalen hebben verworven.'
Graham verklaart de felle reacties uit de verziekte verhoudingen tussen Amerika en Rusland en stelt voor een 'stap terug' te doen, 'diep adem te halen, grondig te onderzoeken waar de kwetsbaarheden van het systeem zitten en maatregelen te bedenken om de onschendbaarheid van ons kiesproces te garanderen.'
Over de angst voor Rusland in, bijvoorbeeld, de Baltische staten en Oekraïne zegt Graham: 'Ik denk niet dat Rusland een versplintering van Europa zal weten te bereiken, maar wel met plezier de bestaande meninsgverschillen voor eigen doeleinden zal gebruiken.'
Kiev moet zich werkelijk zorgen maken over 'de geopolitieke situatie, de economie, de corruptie, over het feit dat het politieke systeem van het land ondanks Majdan niet fundamenteel veranderd is, over het feit dat dat systeem niet geleid heeft tot nationale eenheid en tot de competenties die onmisbaar zijn voor de veiligheid en opbloei van Oekraïne'. Met dit in het achterhoofd moet Kiev de betrekkingen met Moskou, Berlijn, Brussel en Washington vorm geven.